|
|
|
Đại Chúng số 118 - ngày 15 tháng 4 năm 2003 |
Thư tòa soạn |
THẾ GIỚI & BÌNH LUẬN Cuộc Chiến Irag Bài trích từ báo bạn. Khi một uy quyền sụp đổ ( Tạp chí Der Spiegel (Tấm Gương, Đức) hỏi chuyện nhà sử học và dân số học Pháp Emmanuel Todd. ) Spiegel: Thưa ông Todd, Mỹ có vẻ như sẽ bất chấp Hội đồng
bảo an Liên hiệp quốc nếu cần. Nghĩa là siêu cuờng Mỹ muốn làm gì thì làm phải
không? Todd: Ngoại giao Mỹ đã thất bại thảm hại. Bush sợ
nhượng bộ bây giờ thì mất mặt. Nhưng thế giới đang bỏ qua Mỹ mà tổ chức lại trật
tự. Cuộc tấn công vào Iraq chỉ càng xúc tiến quá trình này mạnh mẽ hơn - tôi
thấy đó là một phát triển khá là chóng mặt, một buớc tiến khủng khiếp của lịch
sử. Todd: Nhưng dựa trên công luận, mà kết quả là một chuyển biến chiến lược. Ai có thể ngờ là hôm nay nuớc Đức dám từ chối Mỹ, sau một nửa thế kỷ an phận làm một đồng minh không có chủ kiến? Chính Wahsington bị bất ngờ nhất. Sự từ chối của Đức cũng giải phóng Pháp trong quan hệ của Pháp với Mỹ. Nếu Schrưder không tỏ thái độ rõ ràng dứt khoát như vậy từ trước thì Chirac không thể bỏ phiếu phủ quyết nổi. Tách riêng thì Đức và Pháp là những thế lực châu Âu trung bình, nhưng gộp lại thì đó là một thế lực quốc tế. Spiegel: Ông có cường điệu quá không? Liên minh châu Âu cũng là nạn nhân chính của cuộc khủng hoảng này như Liên hiệp quốc. Cả hai tổ chức đều tỏ ra tê liệt và phân rã. Todd: Tình trạng đó rồi sẽ qua. Sự tàn nhẫn
trong chính sách ngoại giao của Mỹ đã hâm nóng mối tình già mệt mỏi giữa Pháp và
Đức, đó mới là điểm quyết định. Đây là một cục diện mới trên trường quốc tế, với
một động lực đủ mạnh để lôi kéo cả sự gia nhập của Nga. Todd: Cái liên minh này chỉ có vẻ khó hiểu nếu ta tiếp tục tự duy bằng các tiêu chuẩn của thời Chiến tranh lạnh. Nhưng mặc dầu những hành vi ghê tởm ở Tshetshenia, Nga không còn là một quốc gia nguy hiểm nữa. Nga đang dứt khoát buớc trên con đường dân chủ hóa. Nếu coi xung khắc Đông-Tây là thuộc về quá khứ thì việc Pháp, Đức và Nga đấu sức để hạn chế sự thống trị của Mỹ ở Trung Cận Đông là việc hoàn toàn hợp lý và bình thường. Spiegel: Vậy câu hỏi chiến tranh hay hoà bình lớn
hơn vấn đề Iraq nhiều phái không? Vần đề là uy quyền của Mỹ đang được đặt lên
bàn cân hay sao? Spiegel: Trong truờng hợp cuộc tấn công diễn ra trơn tru mau lẹ và nhân dân Iraq nồng nhiệt chào mừng lính Mỹ như những giải phóng quân thì toàn bộ quan điểm của ông có còn đứng vững không? Todd: Ồ, trường hợp đó hoàn toàn có khả năng xảy ra. Nhưng kể cả như vậy, sự phân tích của tôi vẫn còn nguyên. Sau một thời gian nhất định, quân giải phóng rất có thể bị coi như quân chiếm đóng và vấp phải sự kháng cự. Mỹ có thể đánh thắng Iraq, nhưng không thể kiểm soát lâu dài. Spiegel: Vì tái lập chủ nghĩa thực dân trong điều kiện thế giới hiện nay là không thể được? Todd: Các ông chủ thực dân cũng tin tưởng ở sứ
mệnh khai hoá văn minh như Bush rao giảng về việc truyền bá dân chủ. Nhưng Bush
không nhận ra cái mâu thuẫn nội tại trong đường lối chính trị của mình: vừa tỏ
vẻ đem Dân chủ và Hoà bình đến cho thế giới Ả rập, vừa đồng thời tự tiện và
ngang nhiên vi phạm Hiến chương liên hiệp quốc cũng như chống lại ý nguyện của
cộng đồng thế giới. Tôi cho rằng chính quyền hiện nay của nuớc Mỹ có một quan hệ
không được lành mạnh lắm với Dân chủ. Siegel: Điều gì đã tác động, khiến Mỹ từ một thế
lực thống trị hảo tâm chuyển thành một thế lực thống trị đàn áp? Todd: ...và càng lún sâu vào thâm hụt ngân sách. Nếu cuộc chiến này không được Liên hiệp quốc thông qua thì các nuớc châu Âu sẽ không tham gia trang trải phí tổn. Một phần đáng kể phí tổn của chiến tranh vùng Vịnh năm 1991 là do Đức và Nhật gánh chịu. Lần này thì Mỹ phải tự oằn lưng trả lấy. Spiegel: Thắng trận một mình thì Mỹ có thể. Nhưng
duy trì hoà bình và tái kiến thiết, liệu Mỹ có cần trợ giúp không? Spiegel: Đó không phải là ảo tưởng. Truớc sau Mỹ vẫn là đầu tầu không thể bỏ qua trong nền kinh tế thế giới. Kinh tế của Mỹ khoẻ khoắn hơn, tăng trưởng nhanh hơn, tạo ra nhiều công ăn việc làm hơn kinh tế châu Âu. Todd: Cái đó là bề ngoài. Vấn đề của Mỹ là sự giải
công nghiệp hóa một cách thầm lặng. Sản xuất công nghiệp của châu Âu vượt Mỹ rất
nhiều, trong cả lĩnh vực kỹ thuật mũi nhọn, Airbus đang chuẩn bị vuợt qua
Boeing. Xã hội Mỹ tiêu thụ nhiều hơn khả năng sản xuất. Todd: Cán cân thương mại của Mỹ thâm hụt nghiêm trọng, năm 1990 còn là 100 tỷ Dollar, nay đã lên tới 500 tỷ Dollar. Đó là một con số chưa từng thấy trong lịch sử. Mỹ đã trở nên phụ thuộc vào nguồn tài chính từ bên ngoài đổ vào. Toàn bộ thế giới bên ngoài ứng trước tiền, để Mỹ cứ tiếp tục nhập khẩu và tiêu thụ. Nhưng mãi như vậy thì yên ổn làm sao được. Cái bong bóng ấy sắp tan đến nơi rồi. Spiegel: Nhưng các nhà đầu tư quốc tế vẫn coi Mỹ là
bến đậu an toàn nhất cho nguồn vốn của mình kia mà? Spiegel: Nếu vậy thì chẳng lấy gì làm vui, vì châu
Âu và toàn bộ thế giới còn lại cũng không tránh được ảnh hưởng. Spiegel: Hình như ông, như nhiều người châu Âu
khác, đánh giá quá thấp tính năng động của Mỹ, khả năng hồi phục của nó, sức
vùng lên đầy lạc quan của nó sau những cú giật lùi? Todd: Bush và phe cánh là những kẻ nguy hiểm, vì họ chống lại hiện thực. Họ nhìn ra dấu hiệu, họ đánh hơi thấy mùi suy vong, nhưng họ từ chối không muốn thừa nhận chúng. Trớ trêu thay, chính điều đó đẩy họ đến chỗ thi hành một đường lối chính trị sẽ tiêu diệt quyền thống trị của Mỹ. Iraq chỉ là giai đoạn lớn đầu tiên. Spiegel: Năm 1976, trong một tác phẩm của mình, ông đã tiên đoán sự sụp đổ của hệ thống Xô Viết. Nay, với trường hợp của Mỹ, liệu ông có sa vào một chủ nghĩa định mệnh đen trong lịch sử không? Todd: Ông nói phải. Định mệnh không có chỗ trong lịch sử. Rất có thể các nhà cầm quyền Mỹ lấy lại được bình tĩnh. Rất có thể Bush chỉ là nhất thời, rất có thể nuớc Mỹ lại tìm thấy mình, trở về với nền dân chủ, với những cải cách kinh tế... Spiegel:... còn nếu không? Todd: Nếu không, ta sẽ phải đương đầu với một quốc gia đã đánh mất thăng bằng, đã tiêu cạn trữ luợng, chỉ còn biết ù lỳ cực đoan, vì thế mà ứng xử ngày càng tàn bạo, và có thể kéo cả thế giới vào thảm kịch của nó. Spiegel: Cảm ơn ông Todd. Emmanuel Todd, 51, từng báo
trước sự sụp đổ của hệ thống Xô Viết trong tác phẩm Truớc giờ gục ngã ,
1976. Trong tác phẩm mới nhất Siêu cuờng quốc USA- Một cáo phó, ông tiên
đoán buớc suy vong của đế chế Mỹ.) |
|
Copyright (c) DaiChung News Media 2002
|