Nhaän thaáy xaõ hoäi loaøi ngöôøi ngaøy nay ñang chìm ñaém trong voøng toäi loãi, soáng khoâng coù tình thöông, chieán tranh lieân mieân, Ñöùc Meï ñaõ phaûi hieän xuoáng traàn gian nhieàu laàn, ôû nhieàu nôi, duøng tieáng ñiaï phöông ñeå khuyeân raên loaøi ngöôøi neân caûi thieän ñôøi soáng, hoøng traùnh khoûi söï thanh tröøng cuûa Thieân Chuùa. Ta neân nhôù raèng, trong quaù khöù, Thieân Chuùa ñaõ tröøng phaït loaøi ngöôøi hai laàn döôùi thôøi oâng Noe vaø oâng Lot, baèng naïn hoàng thuûy vaø löûa ñoát.

Muoán cho moïi ngöôøi tin vaøo loøng töø bi vaø lôøi khuyeân raên, cuõng nhö Chuùa Kitoâ, Ñöùc Meï ñaõ ñöôïc Thieân Chuùa cho laøm nhieàu pheùp laï ôû nhöõng nôi Ñöùc Meï hieän ra, nhö nöôùc maét chaûy ra treân maù caùc töôïng, hình maët trôøi quay ôû Fatima naêm 1917, vaø gaàn ñaây, ôû Medjugorje beân Bosnie, ngaøy 8-9-1984 maø toâi ñaõ ñöôïc chöùng kieán. Ngoaøi ra Ñöùc Meï coøn chöõa khoûi nhieàu beänh nan y, nhaát laø ôû Loä Ñöùc. ÔÛ ñaây, moät uûy ban y teá quoác teá ñaõ ñöôïc thaønh laäp, goàm 25 baùc só chuyeân moân ñuû caùc ngaønh, ñeán töø nhieàu nöôùc, ñeå nghieân cöùu hoà sô caùc beänh nhaân ñaõ ñöôïc chöõa khoûi. UÛy ban naøy ñaõ chöùng nhaän nhieàu tröôøng hôïp ñaõ ñöôïc Ñöùc Meï laøm pheùp laï chöõa khoûi, nhöng toaø thaùnh Vatican chæ coâng nhaän 64 tröôøng hôïp maø thoâi. Moät söï kieän khoâng ai phuû nhaän pheùp laï cuûa Ñöùc Meï laø nöôùc suoái ôû beå taém Loä Ñöùc khoâng bao giôø coù vi truøng, tuy laø haèng ngaøy, coù raát nhieàu beänh nhaân ñeán traàm mình trong ñoù.

Nhöõng nieàm tin trình baøy ôû treân cho ta nhöõng nhaän xeùt sau ñaây :

(1) Nhöõng ngöôøi tin cheát laø heát, khoâng coù söï soáng ñôøi sau cuûa linh hoàn, ñaõ töï ñaët mình ngang haøng vôùi loaøi vaät. Hoï thuoäc loaïi voâ thaàn, soáng theo chuû nghóa khoaùi laïc (eùpicurisme), ích kyû, coát ñeå thoaû maõn nhu caàu töù khoaùi cuûa xaùc thòt, khoâng coù moät lyù töôûng cao xa ñeå phuïng söï. Hôn theá nöõa, coù ngöôøi laïi nhaän toå tieân mình laø loaøi khæ, theo hoïc thuyeát cuûa Darwin ñöa ñeán yù töôûng loaïi boû nhöõng ngöôøi yeáu ñuoái taøng taät.

(2) Nhöõng ngöôøi theo ñaïo thôø cuùng toå tieân tin raèng linh hoàn ngöôøi cheát seõ soáng beân theá giôùi khaùc, tieâu dieâu mieàn cöïc laïc, nôi boàng lai tieân caûnh, thænh thoaûng coù theå veà phuø hoä con chaùu ôû traàn gian. Nieàm tin naøy phuø hôïp vôùi nieàm tin cuûa Thieân Chuùa giaùo trong tröôøng hôïp linh hoàn ngöôøi cheát ñöôïc leân thieân ñaøng. Ñuùng nhö lôøi Ñöùc Meï taû, thieân ñaøng laø nôi traøn ñaày haïnh phuùc, caùc thaùnh luoân luoân xin Thieân Chuùa ban aân cho con chaùu ôû traàn gian. Trong tröôøng hôïp oâng cha cheát coøn ôû trong luyeän nguïc, tín ñoà coâng giaùo phaûi haèng ngaøy caàu xin Thieân Chuùa giaûm bôùt hình phaït ñoù. Ñaáy laø yù nghóa nhöõng ngaøy leã moà, leã gioã, leã caàu xin caùc thaùnh (Toussaint), leã caàu hoàn cho nhöõng ngöôøi cheát (feâte des morts).

(3) Ñöùc Khoång Töû noùi raèng sau khi cheát, linh hoàn laø phaàn tinh anh seõ leân khoâng trung, trôû veà nôi saùng roõ. Ñieàu naøy phuø hôïp vôùi lôøi Ñöùc Meï noùi. Nôi saùng roõ cuûa Khoång Töû laø thieân ñaøng luoân luoân coù aùnh saùng röïc rôõ, theo lôøi Ñöùc Meï taû. Quan nieäm cuûa Khoång Töû veà vuõ truï, (thieân ñòa vaø vaïn vaät ñoàng nhaát theå), veà loaøi ngöôøi, (töù haûi giai huynh ñeä), khoâng khaùc gì lôøi daïy cuûa Chuùa Kitoâ, khi Chuùa noùi veà tình thöông :"Caùc con haõy thöông yeâu nhau nhö Thieân Chuùa ñaõ thöông yeâu caùc con ñeå caùc con ñöôïc hôïp nhaát vôùi Thieân Chuùa." Tröôùc khi veà trôøi, Chuùa Kitoâ caàu vôùi Chuaù Cha raèng :"Xin Cha cho taát caû moïi ngöôøi ñeàu laø moät nhö con vôùi Cha laø moät, Cha ôû trong con, con ôû trong Cha vaø moïi ngöôøi cuõng ñeàu ôû trong Cha vaø con.(Que tous, ils soient un comme Toi Peøre, Tu es en moi, et moi en Toi, qu'ils soient un en Nous). Veà nhöõng ñieàu xaåy ra cho loaøi ngöôøi, Khoång Töû cho laø thieân meänh chaúng khaùc gì kinh Laïy Cha maø Chuaù Kitoâ daïy : Laïy Cha chuùng con ôû treân Trôøi, chuùng con nguyeän danh Cha caû saùng, nöôùc Cha trò ñeán, vaâng theo yù Cha ôû döôùi ñaát cuõng nhö treân Trôøi, v…v… Veà phaàn hình nhi thöôïng hoïc, Khoång Töû soáng vaøo thôøi ñaïi Xuaân Thu, Chieán Quoác, Vua Chuùa ñöôïc coi nhö thieân töû, cho neân Ngaøi khoâng daïy nhaân daân vieäc thôø Trôøi ; vì vieäc naøy chæ daønh rieâng cho Vua Chuùa laø con Trôøi maø thoâi. Vieät Nam ta ngaøy xöa theo vaên hoaù Trung Hoa, cuõng cho vieäc thôø Trôøi laø quyeàn cuûa Vua Chuùa. Leã teá ñaøn Nam Giao, ba naêm cöû haønh moät laàn, ôû trong cung ñieän nhaø Vua, muïc ñích xin Trôøi phuø hoä cho möa thuaän gioù hoaø, quoác thaùi daân an. Nhöng daân gian cuõng töï ñoäng caàu Trôøi : Laïy Trôøi möa xuoáng, laáy nöôùc toâi uoáng, laáy ruoäng toâi caày, laáy ñaày baùt côm, laáy rôm ñun beáp.

(4) Neáu ñaïo thôø cuùng toå tieân vaø Khoång giaùo ít ñeà caäp ñeán vaán ñeà toäi loãi, Phaät giaùo vaø Thieân Chuùa giaùo raát chuù troïng tôùi aûnh höôûng cuûa toäi ñeán soá phaän cuûa linh hoàn sau khi cheát. Theo Ñöùc Thích Ca, neáu ta chöa giaûi thoaùt ñöôïc ñau khoå vì coøn coù toäi, sau khi cheát hoàn seõ ôû trong voøng luaân hoài, taùi sinh vaøo moät kieáp khaùc, chòu caûnh nghieäp chöôùng ñeå ñeàn toäi. Ngöôøi thì öôùc taùi sinh vaøo caây coái ñeå ñôõ khoå cöïc.

"Kieáp sau xin chôù laøm ngöôøi,

Laøm caây thoâng ñöùng giöõa trôøi maø reo."

Ngöôøi thì traùnh taùi sinh vaøo kieáp traâu ngöïa vì kieáp naøy coù nhieàu khoå cöïc.

"Taùi sinh chöa röùt höông theà,

Laøm thaân traâu ngöïa ñeàn nghì truùc mai."

Veà vaán ñeà toäi, ta neân bieát theá naøo laø toäi, ta phaïm toäi vôùi ai, ai luaän xeùt toäi ñeå aán ñònh hình phaït ? Theo giaùo lyù coâng giaùo, toäi laø ñieàu gì traùi vôùi tình yeâu, yeâu Thieân Chuùa, yeâu tha nhaân. Ta phaïm toäi vôùi keû maø ta ñaõ laøm thöông toån vaø vôùi Thieân Chuùa laø ngöôøi Cha chung ñaõ daïy ta phaûi thöông yeâu nhau. Thieân Chuùa laø ñaáng seõ luaän toäi chuùng ta moät caùch coâng minh vì Ngaøi thoâng bieát moïi söï, ngay nhö sôïi toùc rôi khoûi ñaàu cuõng khoâng qua maét Ngaøi. Thieân Chuùa seõ aán ñònh söï thöôûng phaït. Ñöùc Meï cuõng cho ta bieát raèng tröôùc khi xeùt xöû, Thieân Chuaù cho mình bieát nhöõng haønh vò ñaõ laøm töø luùc treû cho tôùi luùc cheát, y nhö ñöôïc xem cuoán phim cuûa ñôøi mình. Veà vaán ñeà traùnh phaïm toäi, Ñöùc Thích Ca khuyeân caám saùt sinh, traùnh maéc phaûi tham saân-si. Ñaïo coâng giaùo cuõng khuyeân nhö vaäy. Möôøi ñieàu raên cuûa Thieân Chuùa, vaø saùu luaät hoäi thaùnh khuyeân chôù tham lam cuûa ngöôøi, chôù ham meâ daâm duïc, chôù ham meâ aên uoáng, chôù ham meâ tieàn cuûa, chôù ích kyû kieâu caêng, chôù haän thuø giaän döõ. Rieâng veà saùt sinh, Thieân Chuùa chæ caám saùt nhaân maø thoâi.

Veà vaán ñeà tha toäi vaø ñeàn toäi, Thieân Chuùa toû ra raát nhaân töø. Bieát loaøi ngöôøi yeáu ñuoái, deã phaïm toäi, Thieân Chuùa ñaõ laäp ra nhöõng bí-tích (sacrements), nhö pheùp röûa toäi, pheùp xöng toäi, pheùp theâm söùc, v…v… ñeå loaøi ngöôøi coù cô hoäi xin ñöôïc tha toäi. Thaät vaäy, trong tröôøng hôïp bò phaïm toäi, neáu ta thaät loøng aên naên hoái caûi, Thieân Chuùa saün saøng tha toäi cho ta ngay. Ngöôøi keû troäm bò ñoùng ñanh beân caïnh Chuùa Kitoâ, sau khi aên naên vaø xin Chuùa thöông tôùi, ñaõ ñöôïc Thieân Chuùa cho ngay vaøo nöôùc thieân ñaøng. Toâng ñoà Pierre choái Chuùa ba laàn, baø Madeleine moät phuï nöõ sa ñoïa, oâng Augustin moät thanh nieân taøi gioûi nhöng chôi bôøi quaù ñaùng, oâng Paul keû ñaõ haêng say baùch haïi nhöõng ngöôøi theo chaân Chuùa Kitoâ, ñaõ laø nhöõng vò thaùnh lôùn treân thieân ñaøng vì hoï ñaõ thaät loøng aên naên saùm hoái, doác loøng thôø phöôïng vaø soát saéng tuaân theo yù Thieân Chuùa. Bôûi vaäy ngöôøi ta coù theå ñònh nghóa moät vò thaùnh laø moät ngöôøi toäi loãi bieát aên naên hoái caûi. Luyeän nguïc cuõng laø moät hoàng aân chöùng toû loøng nhaân töø cuûa Thieân Chuùa ban cho nhöõng linh hoàn phaïm toäi nheï coù thôøi gian thanh taåy tröôùc khi vaøo thieân ñaøng.

Treân ñaây laø vaøi trang trình baøy moät caùch ñaïi cöông nhöõng quan nieäm lieân quan ñeán hoàn loaøi ngöôøi sau khi cheát. Muoán cho ñôøi sau ñöôïc haïnh phuùc, ôû ñôøi naøy ta phaûi soáng moät ñôøi ñaïo haïnh, ñöøng e ngaïi nhöõng khoù khaên trong vieäc thöïc thi ñöùc tính Tình Thöông, vì Tình Thöông laø chìa khoùa môû cöûa cho ta tôùi con ñöôøng CHAÂN, THIEÄN, MYÕ.

"Ñöôøng ñi khoù, khoâng khoù vì ngaên soâng caùch nuùi,

Maø khoù vì loøng ngöôøi ngaïi nuùi e soâng."