Queâ höông laø baøi thô tuyeät vôøi, aån saâu trong taâm hoàn, ñoâi khi laõng ñaõn trong naéng mai hay baøng baïc söông chieàu laøm heùo uùa loøng khaùch ly höông. Nhieàu luùc chôït nhôù nhaø muoán leân ñænh Mont Blanc ngoùng veà queâ höông, nhöng chæ thaáy tuyeát rôi, söông muø khuaát!

Ôû xöù laïnh, tình ngöôøi cuõng mong manh, ngaøy thaùng vuùt nhanh neân baêng giaù voâ tình laøm coùng nuï mai vaøng giöõa tieát xuaân! Do ñoù chæ coù thi, vaên, am nhaïc môùi laøm vôïi noãi saàu mieân vieãn.

Nhöõng ngaøy cuoái xuaân Paris öôm mình trong naéng. Vöôøn Luxembourg hoa vöông maøu nhôù. Phoá Latin coøn ñoïng chuùt söông mai laøm se laïnh loøng ngöôøi, nhaát laø ñoái vôùi keû ly höông.

Ñeå söôûi aám tình tha höông, caâu laïc boä Vaên Hoùa VN Paris vöøa toå chöùc buoåi sinh hoaït vaên hoïc chuû ñeà Tha Höông taïi Institut Sud Esd’ Asie quaän 5 Paris quy tuï hôn 200 trí thöùc vaên ngheä só.

Baét ñaàu laø böõa côm tröa thaân maät ñaùnh daáu kyû nieäm buoåi tao ngoä giöõa caùc taâm hoàn ñoàng ñieäu, maø trong soá aáy coù nhieàu ngöôøi töø xa ñeán. Böôùc vaøo haønh lang cuûa Vieän ñaõ nghe roän raõtieáng noùi cöôøi. Ñuùng 13h 30 moïi ngöôøi keùo vaøo thính phoøng ñeå chuaån bò thöôûng thöùc moät chöông trình vaên ngheä thi nhaïc queâ höông. Môû ñaàu chöông trình laø nghi thöùc chaøo quoác kyø vaø phuùt maët nieäm do nhaïc só Anh Vuõ ñieàu khieån, keá ñeán thi só Ñoã Bình, saùng laäp vieân CLB VH Paris, ñoàng thôøi cuõng laø ngöôøi ñieàu khieån chöông trình sinh hoaït vaên hoïc ñaõ thay maët BTC ngoû lôøi caûm taï söï hieân dieän cuûa quyù quan khaùch vaø vaên ngheä só. Tieáp theo hoaï só Nguyeãn Ñöùc Taêng thaønh vieân trong ban chaáp haønh cuûa CLB ñaõ noùi veà yù nghóa buoåi sinh hoaït, oâng cuõng sô löôïc veà nhöõng thaønh quaû cuûa hoäi trong thôøi gian qua. Haøng loaït tieáng voã tay chaøo ñoùn nhaø thô laõo thaønh Song Thaùi böôùc leân dieãn ñaøn. Cuï Song Thaùi naêm nay tuoåi ñaõ gaàn 90 nhöng hoàn thô vaãn lai laùng. Cuï laø khuoân maët raát quen thuoäc trong giôùi vn vaên ngheä só ôû Paris vaø Chaâu AÂu. Nhaø thô Song Thaùi ñaõ môû ñaàu baèng lôøi phaùt bieåu: "Baát cöù moät daân toäc naøo duø vaên minh hay chaäm tieán, duø ôû nôi phoàn hoa ñoâ thò hay choán röøng saâu nuùi thaúm ñeàu cuõng coù thi nhaïc. Thi nhaïc raát quan troïng cho neàn vaên hoùa cuûa quoác gia. Cho neân Ñöùc Khoång Töû ñaõ daønh ra hai boä Kinh Thi, Nhaïc..." Nhaø thô Song Thaùi coøn ñöa ra moät soá ñònh nghóa veà thô vaø yeâu caàu caùc baäc thöùc giaû boå khuyeát ñeå cho ñöôïc hoaøn haûo. Trong khoâng khí thô aáy, nöõ ngheä só Dieäu Khaùnh maø gioïng ngaâm töøng moät thôøi vang boùng ñaõ vuùt gioïng ru hoàn qua baøi: "Traêm Moái Tình Queâ" cuûa Song Thaùi, hoøa vôùi tieáng ñaøn baàu reùo raéc cuûa nhaïc só Troïng Leã. Keá ñeán laø Gs Quyønh Haïnh vôùi loái ñaøn trong ñoäc ñaùo vaø loái dieãn thô, ca dao. Ñöôïc bieát, Gs Quyønh Haïnh ñang laøm luaän aùn tieán só veà ñaøn baàu, nghieân cöùu daân toäc vaø nhaïc hoïc (Ethono Musicologie) vaø ñaõ töøng ñoaït giaûi huy chöông vaøng tröôùc 1975 vaø ôû Phaùp môùi ñaây. Baøi OÂng Laùi Ñoø cuûa Hieáu Nghóa ñaõ tieáp noái chöông trình qua gioïng ca Tenor töøng vang boùng moät thôøi cuûa Thanh Huøng, ngöôøi ñaõ ñoaït huy chöông vcaøng tröôùc 75. Tieáp theo laø baøi khaûo luaän "Söï Ñau Khoå vaø Tình Thöông Qua Thi Ca" ñöôïc trình baøy do nhaø thô Phöông Du tö bs Nguyeãn Baù Haäu, taùc giaû nhieàu thi taäp vaø baêng nhaïc queâ höông. Ñöôïc bieát cuï laø boä maët raát quen thuoäc trong giôùi sinh hoaït vaên hoùa ôû Paris.

Hai ca khuùc: "Thu Beán Ngoïc" vaø "Möa Ñaàu Muøa" cuûa nhaïc só Hoà Ñaêng Leã vieát töø maáy chuïc naêm tröôùc nhöng laàn ñaàu tieân ñöôïc trình laøng vôùi tieáng haùt Thuùy Haèng.

Nhaïc phaåm tieáp noái trình laøng laø moät baøi thô phoå nhaïc, ñoù laø baøi: "Doøng Nöôùc Muøa Thu" thô Vöông Thu Thuûy, nhaïc Traàn Vaên Toaøn, ñöôïc trình baøy vôùi tieáng haùt Ñoã Quyeân.

Ñaõ töø laâu trong nhöõng buoåi maïn ñaøm veà thô ôû Paris ngöôøi ta thaáy xuaát hieän moät cuï giaø ngoaøi 80, daùng tieâu dao, toùc traéng phao gioïng sang saûng ñoïc nhöõng vaàn thô Ñöôøng hay nhöõng vaàn thô trí tueä. Cuõng phong caùch cuõ nhaø thô Vaân Uyeân töùc bs Nguyeãn Vaên AÙi cöïu vieän tröôûng vieän Pastuer Saøi Goøn naêm xöa ñaõ thaû hoàn ñoïc maáy vaàn thô Ñöôøng vaø hieän ñaïi: "Ñoäc Huyeàn Caàm vaø Tình Chung Thuûy" trích trong thi phaåm "Duyeân Kieáp Thieân Tình". Caû hoäi tröôøng ñaõ laéng nghe.

Ñoã Bình giôùi thieäu tieáp: "Cuøng chung vui vôùi chuùng ta coù ngöôøi baïn phuông xa mang caùi teân raát thô laø Dö Thò Dieãm Buoàn. Ngöôøi thô seõ keå cho chuùng ta nghe noãi loøng maø hoàn thô ñaõ nhaäp vaøo caây coû, quyeän maøu naéng queâ höông hoùa thaân laøm kieáp thieân di chóu ñoâi caùnh saàu, seõ ñöôïc nhaø vaên Hoà Tröôøng An giôùi thieäu veà con ngöôøi vaø taùc phaåm. Nhaø vaên Hoà Tröôøng An noùi: "Thô queâ höông raát khoù so vôùi thô tình, vì thô tình yeâu ta coù theå laøm baát cöù luùc naøo, nhöng laøm thô queâ höông, ngoaøi tình yeâu ñaäm ñaø ñoái vôùi queâ höông, ngöôøi laøm thô coøn phaûi coù oùc quan saùt, ghi nhaän töøng ngoïn coû, bôø ñeâ, con soâng...ñeå mang vaøo thô... vaø Dö Thò Dieãm Buoàn laø moät trong soá nhöõng nhaø thô vieát veà queâ höông raát ñaëx saéc ôû haûi ngoaïi. Tieáp theo laø phaàn trình baøy cuûa nöõ só Dö Thò Dieãm Buoàn: "Nöôùc Phaùp laø kho taøng vaên chöông, laø caùi noâi cuûa vaên nhaân thi só vaø ñaây cuõng laø nôi quy tuï cuûa nhöõng baäc thöùc giaû, vaên nhaân, thi só noåi tieáng cuûa Vieät Nam. Thô toâi laø söï traên trôû cuûa queâ höông baét nguoàn töø boái caûnh gia ñình, nhöõng ngöôøi chung quanh vaø nhöõng kyû nieäm thieáu thôøi maø toâi ñaõ ñi qua...Ñeán vôùi thô vaên toâi laø söï chia seû chaân thaønh, baèng söï tha thöù caûm thoâng vaø nhöõng vaàn thô aáy ñöôïc nhaïc só Traàn Vaên Toaøn caûm xuùc phoå baøi "Xuaân Nôi Ñaây" trong thi taäp "Moät Thoaùng Höông Xöa" vaø do chính taùc giaû trình baøy.Qua Phaùp du hoïc töø luùc nhoû nay toùc ñaõ ñieåm söông nhöng nhaïc só Traàn Vaên Toaøn vaãn giöõ ñöôïc taâm hoàn nguyeân chaát Vieät Nam.

Giaùo sö Phaïm Thò Nhung taùc giaû boä saùch bieân khaûo noåi tieáng, baø laø khuoân maët raát quen thuoäc trong sinh hoaït vaên hoùa ôû Paris. Chieàu nay giaùo sö Phaïm Thò Nhung goùp maët trong chöông trình vôùi ñeà taøi "Hoa Ñaøo". Baø ñaõ trích daãn thi vaên coå kim, ñoâng taây ñeå noùi veà yù nghóa cuûa hoa Ñaøo.

Ba nhaïc só laõo thaønh töøng coù nhöõng taùc phaåm vang boùng moät thôøi laøm say meâ bao taâm hoàn Vieät Nam, hoäi veà ñaây ñeå keå nhöõng nguyeân nhaân naøo khieán caùc nhaïc só rung caûm leân nhöõng khuùc ca ñeå ñôøi. Xuaân Loâi laø ngöôøi nhaïc só cao nieân nhaát trong soá caùc nhaïc só coùmaët chieàu nay. Cuï ñaõ ngoaøi taùm möôi vaø taùc phaåm ‘Nhaït Naéng" vieát naêm 1955 ñaõ ñöa teân tuoåi cuûa Xuaân Loâi ñeán khaép moïi mieàn ñaát nöôùc. Cuõng nhö nhöõng baäc ñaøn anh nhö Leâ Thöông, Vaên Cao, Doaõn Maãn, nhaïc só Trònh Höng böôùc vaøo laøng nhaïc raát sôùm, nhöng maõi ñeán naêm 1954, Trònh Höng môùi baét ñaàu saùng taùc haøng loaït nhöõng ca khuùc queâ höông: "Tình Thaém Duyeân Queâ, Loái Veà Xoùm Nhoû, Toâi Yeâu..." vaø nhöõng nhaïc phaåm aáy ñaõ ñöa teân tuoåi Trònh Höng soáng maõi trong loøng ngöôøi yeâu nhaïc.

Tieáp tuïc chöông trình laø giaùo sö Leâ Moäng Nguyeân, moät con ngöôøi giaûn dò ña taøi noåi tieáng trong giôùi sinh hoaït vaên hoùa ôû Paris, coù chaân trong haøn laâm vieän Phaùp. Rôøi queâ höông sang Phaùp du hoïc hôn nöûa theá kyû, khi ra ñi ngöôøi nhaïc só treû thuôû aáy ñaõ ñeå laïi queâ höông moät maûnh hoàn vaø nhieàu ca khuùc maø ca khuùc ñaàu tieân vieát töø naêm 1945, luùc ñoù Leâ Moäng Nguyeân môùi 15 tuoåi. Chieàu nay treân maûnh ñaát queâ ngöôøi, maùi toùc xöa ñaõ baïc maøu, nhöng taâm hoàn Leâ Moäng Nguyeân vaãn treû. Baèng moät gioïng traàm buoàn vaø tha thieát, nhaïc só laõo thaønh ñaõ quay veà dó vaõng thuôû hoïc troø, buøi nguøi thoå loä veà moái tình ñaàu dang dôû ñaày nuôùc maét ñöôïc choân kín trong ñaùy tim vaø chính nhôø cuoäc tình aáy ñaõ khôi nguoàn caûm xuùc cho Leâ Moäng Nguyeân vaøo tuoåi möôøi chín vieát leân ca khuùc ñeå ñôøi: "Traêng Môø Beân Suoái (1949)" Trôû laïi khoâng khí thô, nhaø thô laõo thaønh Vaên Baù töùc Nguyeãn Vaên Ba ñaõ cuøng Leä Hoa ñoïc baøi thô cuûa oâng laø baøi "Khoái Tình" trích trong thi taäp "Neùn Höông Hoaøi Nieäm" do Nam Cöôøng xuaát baûn naêm 1955. Tuy rôøi queâ höông gaàn 50 naêm maø doøng luïc baùt cuûa Vaên Baù vaãn ngoït ngaøo nhö naêm xöa. Tieáp theo nhaø thô laõo thaønh Löông Nhaân ñaõ trích löôïc nhöõng vaàn thô song thaát luïc baùt trong tröôøng thi taäp "Quang Trung Dieãn Ca" ngaát haøo khí ca ngôïi tinh thaàn choáng ngoaò xaâm cuûa daân toäc.

Coù leõ tieát muïc gaây haøo höùng soâi ñoäng caû hoäi tröôøng tham gia laø tieát muïc thaû thô cuûa nhaø vaên laõo thaønh Toâ Vuõ. Cuï Toâ Vuõ ñaõ söu taäp raát coâng phu nhieàu caâu ñoá thô ñeå coáng hieán khaùch ñoàng ñieäu. Khoâng khí ñoá thô coøn vöông ñoïng laãn tieáng cöôøi vui ñöôïc chuyeån sang baèng ca khuùc "Tình Buoàn Khuùc Cuoái" cuûa Lam Phöông do Leä Chaâu vaø Vaên Quang trình baøy. Keá tieáp laø baøi thô "Nhôù Ñoài Sim" cuûa ñoâi vaên só Bình Huyeân do chính taùc giaû ñoïc. Bình Huyeân laø hai teân gheùp cuûa gs Ngoâ Trong Bình vaø Nguyeãn thuøy Huyeân. Ñaây laø caëp vôï choàng lyù töôûng vieát vaên vaø laøm thô chung nhau.

Baøi: "AÙo Luïa haø Ñoâng" thô cuûa Nguyeân Sa, Ngoâ Thuïy Mieân phoå nhaïc ñöôïc trình baøy baèng tieáng haùt Kim Dung.

Noái tieáp chöông trình thô nhaïc laø baøi thô "Ngöôøi Em Nhoû" cuûa Thieân Giang, Nguyeãn Hieàn phoå nhaïc. Trình dieãn do ñoâi song ca Nguyeãn Minh Trí & Victorine. Nhaïc só Anh Vuõ vaø Minh Maïch laø hai con chim ñaàu ñaøn trong ca ñoaøn Höông Queâ Paris vaø laø nhöõng khuoân maët quen thuoäc trong sinh hoaït coäng ñoàng. "Neáu" laøbaøi thô cuûa Troïng Leã ñöôïc Minh Maïch phoå nhaïc vaø trình baøy. Vaø nhaïc phaåm "Taâm Ca" cuûa Anh Vuõ do chính taùc giaû trình baøy.

"Ñôøi con giôø phieâu baït, baïc ñaàu vaãn traéng tay. Cuùi ñaàu xin loãi meï. Con nghe meï thôû daøi. Baøi thô "Con Nghe Meï Thôû Daøi" cuûa Minh Ñaïo do chính taùc giaû phoå nhaïc vaø trình baøy. Trong tieáng haùt coù laãn gioït nöôùc maét ñaéng cay cuûa ngöôøi thaåm phaùn naêm xöa nhôù meï khieán caû hoäi tröôøng xuùc ñoäng. Söï buøi nguøi chöa döùt, thì laïi ñöôïc khôi leân qua baøi thô "Ñeâm Khuya Nhôù Nhaø" cuûa nöõ só Nguyeãn Maây Thu, do chính taùc giaû ñoïc maø lôøi thô laéng saâu vaøo loøng ngöôøi moät noãi nhôù nhaø, coøn taùc giaû buøi nguøi nhôù lôùp vaø troø xöa.

Buoåi thô nhaïc chaám döùt luùc 18 giôø. Moïi ngöôøi ra veà nhöng chaéc haún loøng vaãn coøn vang voïng nhöõng giai ñieäu queâ höông, duø raèng Paris luùc naøo cuõng quyeán ruõ, vaø laø nôi hoäi ngoä nhöõng maëc khaùch tao nhaân.