Muïc luïc

Ñaïi Chuùng soá 63 - phaùt haønh ngaøy 30/11/2000

TAÏ ÔN NGÖÔØI, TAÏ ÔN TRÔØI

Phaïm Thò Quang Ninh

Moãi quoác gia ñeàu coù moät lòch söû khaùc nhau vaø moät phong tuïc khaùc nhau. Töø ngaøy ñònh cö taïi Myõ, toâi hoïc ñöôïc moät thoùi queân deã thöông, moät chuyeän nhoû nhaët naøo ai laøm cho mình ñeàu noùi caùm ôn. Caùm ôn choàng, caùm ôn con, caùm ôn baïn beø, caùm ôn ngöôøi baùn haøng, caùm ôn ngöôøi haàu baøn, caùm ôn ngöôøi mình gaëp ngoaøi ñöôøng, ngoaøi chôï... Ngoaøi nhöõng caùi caùm ôn thöôøng ngaøy nhö vaäy, ngöôøi Hoa Kyø coøn coù moät ngaøy Taï ôn laø quoác leã ñeå hoïp maët gia ñình baïn beø hoaëc ñi ra ngoaøi laøm vieäc thieän, giuùp ñôõ ngöôøi thieáu may maén khaùc. Lòch söû ngaøy leã Taï ôn vaãn coøn coù nhieàu huyeàn thoaïi, nhöng daân chuùng ñeàu tin raèng vaøo khoaûng naêm 1621, coù moät soá ngöôøi haønh höông ñaõ laïc vaøo Myõ chaâu. Taát caû coù 102 haønh khaùch maø chæ coù 56 ngöôøi soáng soùt. Nhöõng ngöôøi naøy bò ñoùi khaùt ñöôïc daân baûn xöù cho ñoà aên thöùc uoáng. Nhôø ñoù maø hoï ñöôïc cöùu soáng. Vì vaäy nhöõng ngöôøi haønh höông naøy ñaõ toå chöùc moät ngaøy ñeå taï ôn Thöôïng ñeá ñaõ daãn ñöôøng ñöa hoï vaøo nôi an laønh. Tröôùc ñoù coù vaøi vò toång thoáng Hoa Kyø, trong ñoù coù toång thoáng George Washington, chæ cho toå chöùc moät laàn ngaøy leã Taï ôn maø thoâi. Ñeán naêm 1827 baø Sarah Josepha, chuû buùt cuûa tôø baùo phuï nöõ Boston Ladies’ Magazine baét ñaàu vaän ñoäng gaàn 40 naêm trôøi ñeå ngaøy Taï Ôn ñöôïc thaønh quoác leã, toå chöùc haøng naêm. Baø vieát cho daân bieåu, nghò só, toång thoáng vaø tin vaøo söùc maïnh cuûa baùo chí cuõng nhö tin vaøo söï nhaát quyeát cuûa ñaøn baø. Cho ñeán naêm 1863, ñôøi toång thoáng Abraham Lincoln baø môùi thaønh coâng.

Ngaøy nay daân Hoa Kyø choïn ngaøy thöù naêm cuûa tuaàn leã thöù tö trong thaùng 11 ñeå haønh leã Taï ôn. Ngaøy naøy ñöôïc toång thoáng Franklin D. Roosevelt ñeà nghò vaøo naêm 1939 vaø ñöôïc quoác hoäi chaáp thuaän vaøo naêm 1941. Noùi ñeán ngaøy leã Taï ôn laø chuùng ta nghó ñeán moùn aên quoác hoàn quoác tuyù trong caùc buoåi tieäc laø gaø taây. Saép ñeán ngaøy leã Taï ôn laø caùc chôï ñeàu haï giaù gaø, coù khi coøn vöøa mua, vöøa taëng. Do ñoù khoâng nhaø naøo thieáu moùn aên caên baûn naøy. Gaø taây coù nhieàu khoå to, nhoû tuyø khaùch haøng vaø 95% ñöïoc cô quan thöïc phaåm USDA kieåm soaùt, coù daùn nhaõn hieäu vaø lôøi chæ daãn raønh maïch thôøi gian boû loø cuøng nhieät ñoä cho gaø chín. Gaø taây coù hai loaïi laø gaø töi vaø gaø ñoâng laïnh. Gaø ñoâng laïnh boû trong ngaên ñaù coù theå ñeå laâu tôùi moät naêm. Chæ neân mua gaø töôi khi tröôùc böõa tieäc hai hay ba ngaøy laø cuøng. Gaø töôi cuõng caàn ñeå trong ngaên ñaù vaø coù theå giöõ ñöôïc 6 thaùng. Caùch an toaøn nhaát ñeå xaû ñaù gaø laø ñeå trong tuû laïnh, khoâng neân ñeå ra ngoøai. Xaû ñaù caàn ít nhaát khoaûng 12 giôø, vaø coøn phi tuyø theo troïng löôïng cuûa con gaø nöõa. Khi gaø ñaõ xaû ñaù xong mang röûa saïch vaø naáu ngay keûo vi truøng xaâm nhaäp. Khi gaø ñaõ chín khoâng neân ñeå ngoaøi laâu hôn 2 tieáng. Haøng naêm sau caùc buoåi tieäc, moät soá thöïc khaùch ñaõ bò truùng ñoäc phaûi chôû vaøo nhaø thöông vì ñoà aên ñeå ngoaøi quaù laâu bò nhieãm ñoäc. Trong gia ñình toâi, tröø oâng choàng ra, taát caû ñeàu khoâng thích gì thòt gaø. Nguyeân nhaân chính laø khi môùi tò naïn tôùi nöôùc Myõ, vì gaø reû hôn caùc moùn thòt caù khaùc neân gia ñình toâi haàu nhö ngaøy naøo cuõng aên thòt gaø. Caùc con toâi goïi laø côm gaø baåy moùn. AÊn nhieàu quaù caùc coâ caâu ngaùn thòt gaø roài gheùt laây sang caû thòt gaø taây. Nhöng duø sao thì vaãn phaûi coù con gaø taây trong böõa côm Taï ôn cuûa gia ñình cho gioáng moïi ngöôøi. Vì vaäy maø sau böõa côm thöôøng thöøa raát nhieàu thòt. Moät baø baïn baøy cho toâi caùch laøm thòt chaø boâng. Thòt chaø boâng ñeå trong tuû laïnh aên caû nöûa naêm môùi heát. Coù ngöôøi laïi chæ toâi chaët gaø naáu caø ri vì thòt gaø taây raát chaéc chöù khoâng nhaõo nhö gaø thöôøng, nhöng toâi chöa bao giôø thöïc hieän ñöôïc vì tay toâi troùi gaø khoâng chaët thì laøm sao maø laøm thòt ñöôïc con gaø lôùn nhö vaäy.

Toâi khoâng hieåu taïi sao gaø taây laïi lieân heä tôùi ngaøy leã taï ôn nhöng toâi bieát raèng leã taï ôn aûnh höôûng ít nhieàu ñeán ngöôøi voâ gia cö trong muøa laïnh giaù naøy. YÙ nghóa cuûa ngaøy leã Taï ôn laø caûm taï Thöôïng ñeá ñaõ cho chuùng ta no ñuû haøng ngaøy vaø ñeå chia seû vôùi ngöôøi thieáu thoán hôn chuùng ta. Nhieàu toå chöùc töø thieän ñaõ ñöùng ra toå chöùc nhöõng böõa côm mieãn phí cho ngöôøi voâ gia cö khaép nôi. Coù ngöôøi ñaõ chæ trích raèng ngöôøi voâ gia cö töï choïn soáng trong væa heø thaønh phoá. Nhöng thöïc söï, theo thoáng keâ, chæ coù 6% thuoäc loaïi ngöôøi naøy. Theo söï nghieân cöùu, ña soá ngöôøi voâ gia cö laø naïn nhaân cuûa baïo haønh trong gia ñình hay nhöõng ngöôøi nghieän huùt.

Ñieàu laøm ngaïc nhieân nhaát laø ngöôøi voâ gia cö cuõng coù moät soá ñi laøm vôùi soá löông toái thieåu, nhöng khoâng ñuû söùc ñeå thueâ moät caên phoøng ñeå ôû. Theo taøi lieäu cuûa US Conference of Mayors, moät ngöôøi laøm vieäc 40 giôø moät tuaàn vôùi löông toái thieåu, chæ mang veà ñöôïc khoaûng $600-$700 moät thaùng, khoâng caùch naøo hoï coù theå thueâ ñöôïc moät choã ôû. Cuõng coù ngöôøi sa cô thaát theá, maát vieäc laøm, maát heát nhaø cöûa, vôï choàng con caùi ñöa nhau ra ôû ngoaøi xe. Theo phoûng ñoaùn coù tôùi 25% ngöôøi trong tình traïng tinh thaàn baát thöôøng, vaø 1% caàn phaûi ñöôïc chöõa trò trong nhaø thöông. Trong soá nhöõng ngöôøi voâ gia cö goàm caû nhöõng ngöôøi cöïu chieán binh taøn taät, ngöôøi giaø vaø caû ngöôøi maéc beänh lieät khaùng nöõa. Soá treû con chieám tôùi 1 phaàn 4 nhaân soá. Theo phoûng ñoaùn, coù ñeán caû trieäu em treân toaøn nöôùc Myõ. Chính phuû ñaõ coù nhieàu chöông trình cho ngöôøi voâ gia cö vaø trôï caáp cho caùc hoäi ñoaøn vaø tö nhaân ñeå giuùp ngöôøi ngheøo khoûi maøn trôøi chieáu ñaát, nhö
chöông trình nhaø cöûa hay giaùo duïc... ôû khaép caùc nôi. Naêm 1986 Home for Homeless (HFH) ôû Nöõu Öôùc ñaõ cung caáp 96,000 caên nhaø cho ngöôøi naèm ngoaøi ñöôøng phoá. Nhöng khoâng bieát taïi sao moãi naêm soá ngöôøi naèm leà ñöôøng vaãn coù taêng vaø khoâng giaûm. Coù theå söï giuùp ñôõ ñaõ khoâng höõu hieäu hoaëc nhöõng moùn tieàn khoång loà cuûa caùc nhaø töø thieän khoâng tôùi tay naïn nhaân.

Vieät Nam ta khoâng coù ngaøy leã Taï Ôn nhöng phong tuïc taäp quaùn vaãn nhö coù söï taï ôn haøng ngaøy nhö ôn ñaát nöôùc, baùo hieáu cha meï, leã nghóa vôùi caùc baäc tröôûng thöôûng, thaày giaùo, hoï haøng, baïn beø, choøm xoùm v.v... Nhöõng buoåi leá ñeå töôûng nieäm Ñöùc Quoác toå vaø nhôù ôn caùc anh huøng daân toäc haøng naêm vaãn ñöôïc ngöôøi Vieät Nam toå chöùc troïng theå. Trong caùc toân giaùo cuõng coù ngaøy taï ôn rieâng, nhö Phaät Giaùo Hoaø Haûo laáy Töù AÂn laøm troïng. Ngöôøi Vieät tò naïn ôû Hoa Kyø cuõng ñaõ coù thoùi quen toå chöùc ngaøy leã taï ôn vaø mong raèng mai sau ngöôøi Vieät ôû queâ nhaø cuõng coù moät ngaøy taï ôn laøm quoác leã.

Duø sao ñi nöõa, leã Taï ôn cuõng cho chuùng ta moät dòp ñeå taï ôn Trôøi, taï ôn Ngöôøi ñaõ cho chuùng ta moät cuoäc soáng an bình, cho ta buoåi hoïp maët gia ñình vui veû, ñeå caùm ôn nhau nhöõng gì ñaõ nhaän ñöôïc trong ngaøy thaùng ñaõ qua. Vaø moät chuùt suy tö ñeán cuoäc soáng cuûa ngöôøi xaáu soá chung quanh, ñeå coù theå chia seû ít nhieàu nhöõng gì ta coù.

Phaïm thò Quang Ninh