Phanxico Nguyeãn vaên Thuaän sinh taïi Phuû Cam, Hueá ngaøy 17 thaùng 4 naêm 1928. Con tröôûng trong gia ñình 8 ngöôøi con (ba trai vaø naêm gaùi). Meï naêm nay 93 tuoåi, soáng vôùi con gaùi taïi Rodd Point, tieåu bang NSW.

Phanxico Xavier nhaäp Tieåu chuûng Vieän An Ninh, roài Ñaïi Chuûng Vieän Kim Long (Hueá). Thu phong linh muïc taïi ñòa phaän Hueá naêm 1953. Sau ñoù ñöôïc gôûi ñi Roma hoïc Giaùo luaät, ñoã baèng Tieán só Thaàn hoïc naêm 1959. Ngaøi goïi Toång Thoáng Ngoâ ñình Dieäm laø caäu ruoät.

Veà nöôùc daïy hoïc roài laøm Giaùm ñoác Tieåu chuûng Vieän Hoaøn Thieän töø 1959 ñeán 1967 (Hueá).

Naêm 1967 ñöôïc Giaùo Hoaøng Phaolo VI laøm Giaùm muïc NhaTrang. Naêm 1975 ñöôïc Vatican ñeà cöû Phoù Toång Giaùm Muïc Giaùo Phaän Saigon vì coù lôøi ñeà nghò cuûa Toång Giaùm Muïc Nguyeãn vaên Bình. TGM Nguyeãn vaên Bình hy voïng ngaøy kiaToång Giaùm Muïc Phanxico Xavier Nguyeãn vaên Thuaän seõ thay theá ngaøy. Nhöng CSVN choáng ñoái söï ñeà cöû töø Vatican, nhaân côù phong traøo choáng CSVN taïi tu vieän KimSôn (Saigon) hoï baét giamToång giaùm muïc Nguyeãn vaên Thuaän 13 naêm lieân tieáp. Trong 13 naêm lao tuø Ngaøi nhaäp vieän moå xeû 5 laàn vì bò nhieãm truøng naëng vôùi duïng cuï y khoa raát thoâ sô thieáu thuoác. Ñöôïc thaû vaøo ngaøy 21 thaùng 11 naêm 1988 vì aùp löïc theá giôùi, Phanxico Xavier bò CSVN eùp ra HaøNoäi giam long.

Mai chí Thoï,Tröôûng ban Toân Giaùo kieâm Noäi An Thaønh phoá Hoà chí Minh cuøng giaùo gian quoác doanh Huyønh coâng Minh tìm caùch haïi Ngaøi. Chieàu 12/5/1975 TGM Thuaän cuøng TGM Nguyeãn vaên Bình vaøo nhaø thöông Saigon thaêm vieáng Giaùm muïc phuï taù Traàn thanh Khaâm ñang beänh naëng, thì nhoùm linh muïc "tieán boä" keùo tôùi bao vaây 2 ngöôøi. Hoï yeâu caàu Cha Thuaän veà laïi Hueá khoâng caàn söï hieän dieän vì cho raèng TGM Thuaän laø ngöôøi cuûa Vatican, hoï cho raèng chuyeän cuûa VN ñeå VN lo. Nhoùm linh muïc "tieán boä" naøy goàm coù: linh muc Nguyeãn quang Laõm, Vöông ñình Bích, Thanh Laõng, Tröông baù Caàn, Traàn vieät Thoï, Nguyeãn vaên Trinh, Phan khaéc Töø vaø choùt laø linh muc Hoaøng Kim. Trong böùc thö tröôùc ñoù vaøo ngaøy 8 thaùng 5/1975 caùc linh muïc tieán boä khaùc yeâu caàu TGM Bình hoaõn ñeà cöû Giaùm muïc Thuaän vaøo chöùc vuï Phoù Toång Giaùm Muïc giaùo phaän Saigon. Nhoùm môùi naøy goàm coù caùc linh muïc "tieán boä" nhö sau: linh muïc Nguyeãn vaên Hoøa, Nguyeãn vaên Hueä, Nguyeãn Nghò, Nguyeãn ngoïc Lan, Chaân Tín, Huyønh coâng Minh, Nguyeãn thieän Toaøn vaø Ñinh Bình Ñònh.

Trong moät böùc taâm thö luaân löu quanh giaùo phaän Saigon coù 8 toå chöùc kyù teân nhö sau:

1.- Phong trao thanh nieân Coâng Giaùo ñaïi Hoïc.

2.- Phong traøo Coâng Giaùo Xaây Döïng Hoøa Bình.

3.- Phong traøo Lao thanh Coâng.

4.- Ñoaøn sinh vieân Döï taäp Doøng Chuùa Cöùu Theá.

5.- Lieân ñoaøn Sinh Vieân Coâng Giaùo.

6.- Phong traùo Coâng Giaùo daân Toäc.

7.- Toång ñoaøn Thanh nieân Coâng Giaùo.

8.- Nhoùm Tu só treû.

Ñaïi yù böùc thö cho Ngaøi Phanxico Xavier coù lieân heä vôùi nhoùm Caàn Lao thuoäc Ñeä Nhaát Coäng Hoøa Ngoâ ñình Dieäm, coù lieân heä vôùi ngoaïi quoác qua baøn tay Hoäi Thaùnh Vatican / Rome. Hoï cho raèng TGM Thuaän ñaõ thaønh laäp phong traøo Coâng Lyù vaø Hoøa Bình vaø chöông trình COREV (Cooperation for Reconstruction in Vietnam) maø tieàn baïc laø do ngoaïi quoác boû vaøo neân cho raèng Ngaøi khoâng theå ñaïi dieän thuaàn tuùy TGM Vieätnam ñöôïc.

Nhoùm naøy vôùi söï hôïp taùc ngaàm cuûa CSVN cho raèng khoâng caàn baøn tay cuûa Vatican, ngöôøi VieätNam cuõng coù theå ñi ñuùng con ñöôøng Coâng Giaùo. Ñaây laø moät coâng thöùc cuûa Trung Coäng khoâng hôn khoâng keùm.

Nhöng chöông trình COREV thaät söï laø moät toå chöùc theá giôùi voâ vuï lôïi, ñöôïc thaønh laäp do lôøi yeâu caàu cuûa Giaùo Hoaøng Phaolo VI. Sau khi hieäp ñònh Paris 1973 Ñöùc Giaùo Hoaøng Paul VI

Thaáy Vieät Nam quaù ñau thöông vì chieán tranh gaây ra, bieát bao gia ñình ñoå vôõ tan toùc, daân Vieät ngheøo ñoùi laàm than vì baïo cuoàng cuûa 2 yù thöùc heä tranh daønh vôùi nhau taïi VieätNam. Neân Ñöùc Giaùo Hoaøng keâu goïi söï tieáp tay cuûa caùc toå chöùc Töø Thieän Theá Giôùi trôï giuùp VieätNam.

Coù taát caû 18 toå chöùc baùc aùi treân theá giôùi höôûng öùng lôøi keâu goïi ñoù. Hoäi laäp ra do Hoäi Tö Vaán Rieâng cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Paul VI goïi laø Cor Unum.

18 cô quan baùc aùi nhö sau :

1.- Hoäi Cöùu trôï Giaùo Hoäi laâm vaøo hoaøn caønh khoán khoå.

2.- Hoäi Aide aø l Eglise en deùtresse (Phaùp)

3.- Caùc toå chöùc CARITAS cuûa Aùo, ÑanMaïch, HoøaLan, LuïcxaâmBao,ThuïySó, Ñöùc, YÙ, Nhaät.

4.- Hoäi CIDSE (Coorperation Internationale Pur le Developepment Socio-Eùconomique / Taïm goïi laø Hoip taùc Quoác Teá Phaùt trieån Kinh teá xaõ Hoäi)

5.- Hoäi Entraùide at Fraterniteù (Hoäi Töông Thaân Töông Trôï)

6.- Hoäi Misereor (Hoäi Thöông Xoùt vaø Cöùu Giuùp)

7.- Hoäi Vieän Trôï Coâng Giaùo Hoakyø

8.- Hoäi Vieän Trôï Coâng Giaùo Phaùp.

9.- Hoäi Hoàng Thaäp Töï Hoakyø

10.- Hoäi hoàng Thaäp Töï Phaùp

11.- Hoäi Toång ñoaøn Lao Coâng Theá Giôùi.

12.- Hoäi Cebemo HoøaLan.

13.- Hoäi Caritas Vietnam.

14.- Hoäi Caritas Qwuoc Teá

15.- Hoäi Misereor Secours Catholique Phaùp

16.- Hoäi Caritas Aùo

17.- Hoäi Caritas Ñöùc

18.- Hoäi Coâng Giaùo Taân Toøng Phaùp.

Thaät söï Hoäi naøy khoâng phaân bieät Baéc Vieät hay Nam Vieät. Hoï ñaõ baét tay xaây döïng nhaø thöông Nhi ñoàng taïi Haø Noäi khi bò bom laàm. Caùc cô quan Baùc Aùi Theá Giôùi ñaõ ñeán HaøNoäi vaø Saigon raát nhieàu laàn...

Ngaøy 15 thaùng 5 naêm 1975 thöøa dòp Ñaïi Hoäi Coâng Giaùo toå chöùc taïi Vatican, CSVN cho pheùp TGM Nguyeãn vaên Thuaän qua döï leã. Nhöng roài sau ñoù khoâng cho pheùp Ngaøi trôû veà xöù nöõa.

Sau ñoù TGM N.v.Thuaän ôû laïi Vatican / Rome giöõ chöùc President of the Potifical Council for Justice and Peace (Töông ñöông nhö Boä tröôûng Tö Phaùp) cho ñeán nay.

Giôùi quan saùt Toân Giaùo Quoác teá vöøa roài coù nhieàu lôøi bình luaän nhöõng Hoàng Y coù theå leân ngoâi vò Giaùo Hoaøng töông lai, cho ñaøi Baù Aâm BBC phaùt thanh 25 thöù tieáng treân theá giôùi. Sau ñaây lôøi töôøng thuaät laïi noäi dung buoåi noùi chuyeän treân ñaøi.

Ngöôøi ta chia Khoái Hoàng Y ra laøm nhieàu nhoùm:

1.- Nhoùm Côûi môû, Taân Tieán (Progressives) coù tö töôõng côûi môû, vaø muoán coù nhieàu quyeàn cho caùc tu só hôn laø taát caû ñeàu 100% quyeàn löïc thuoäc Toøa thaùnh Vatican, goàm coù Hoàng Y:

a.- Hoàng Y Godfried Danneels (67 tuoåi) cai quaûn giaùo phaän Mechelen Brussels, Belgium. Sau khi moå van tim nam 1997 ngöôøi hôi yeáu hoaït ñoäng hôn laàn tröôùc. Ngöôøi chuû tröông neân côûi môû nhieàu veà ly dò, taùi hoân trong Roman Catholics.

b.- Carlo Maria Martini (74 tuoåi) cai quaûn giaùo phaän Milan, Italy. Ñaây laø moät hoïc giaû kinh ñieån thuoäc doøng teân Jesuit maø tieáng taêm lan ra ngoaøi ñôøi. Moãi buoåi leã ngaøy chuùa nhaät ñöôïc raát nhieàu ngöôøi khaép nôi trong nöôùc vaø ngoaøi nöôùc ñeán nghe Ngaøi giaûng Giaùo lyù. Ngaøi coù yù ngaàm laø neân cho pheùp ngöôøi Nöõ ñöôïc laøm linh muïc, ñoàng thôøi ngöôøi ñaøn oâng coù vôï coù theå laøm linh muïc khoâng sao caû.

2.- Nhoùm Baûo Thuû (Conservatives),chaáp nhaän söï côûi môû haïn cheá theo thoùi ngaøy nay, nhöng quyeàn löïc 100 % vaãn phaûi laø Toøa Thaùnh Vatican kieåm soaùt, goàm coù Hoàng Y:

a.-Hoàng Y Norberto Rivera Carrera (58 tuoåi) (ñaây laø Hoàng Y treû nhaát theá giôùi, ngöôøi keá laø 59 tuoåi). Cai quaûn giaùo phaän Mexico City/ Mexico. Khi coøn laøm Toång Giaùm Muïc taïi thaønh phoá nhoû coù nhieàu di tích thôøi xöa, Tehuacan, Ngaøi leân aùn maïnh meõ nhoùm buoân ma tuùy vaø söï tham nhuõng cuûa chính phuõ Mexico, khi leân Hoàng Y taïi thuû ñoâ lôùn nhaát nhì daân treân theá giôùi laø Mexico City .

b.- Hoàng Y Angelo Sodano (73 tuoåi). Bí thö cho Toøa thaùnh Vatican. Ñaây laø ngöôøi goác YÙ.

Ngaøi coù lieân heä vôùi Chile, baïn thaân vôùi Töôùng Augusto Pinochet. Ngaøi loâi keùo nhöõng con chieân thuoäc Nam Myõ veà vôùi baõo thuû coå truyeàn. Hieän nay Chile ñang keát aùn Töôùng Pinochet neân uy tín bò giaûm vôùi theá giôùi.

c.- Hoàng Y Dario Castrillon Hoyos (71 tuoãi) .Coi soùc veà Ban Muïc Vuï Toâng Ñoà. Nhö Giaùo Hoaøng Paul II, Ngaøi laø ngöôøi Columbian uûng hoä nhaân quyeàn treân theá giôùi, ngoù ñeán ngöôøi ngheøo thuoäc Nam Myõ. Ngaøi laø laõnh tuï Coäng Ñoàng Caùc Giaùm Muïc goác Nam Myõ. Baøn tay cöùng chaän nhöõng tö töôûng tieán boä trong giaùo trieàu.

3.- Töôïng Tröng Kieãu Maãu (Symbols). Hoàng Y xuaát töø theá giôùi thöù ba (Third World origins vaø coù thaønh tích veà ñaïo lyù). Nhöõng Hoàng Y naøy cuõng thuoäc giôùi baûo thuû, nhöng coù tö töôûng roäng raõi hôn vaø coù nhieàu kinh nghieäm baûn thaân cuûa mình.

a.- Hoàng Y Jaime Lucas Ortega y Alamino (64 tuoåi), laø Tgiam Muïc cuûa thuû ñoâ Havana (Cuba). Trong böùc maøn saét Ngaøi coù nhieàu yù töôûng raát traùi nghòch vôùi laõnh tuï Coäng Saûn Fidel Castro. Nhöng nhöõng ngöôøi Cuba tò naïn CS vaãn meán thöông ngaøi.

b.- Francis Arinze (68 tuoåi) Boä tröôûng Vatican coi veà Hoäi Ñoàng Tö Töôûng Ñoái Noäi (Pontifical Council for Interreligious Dialogue). Ngaøi coi veà Phi Chaâu, muïc ñích ñem taát caû daân luïc ñòa Phi Chaâu ngheøo ñoùi veà söï thôø phöôïng Chuùa. Ngaøi thuoäc saéc daân Negerian, tröôùc ñoù thuoäc phaàn truyeàn giaùo cuûa nhoùm Anhquoc. Tö töôûng cuûa Ngaøi khoâng laøm xung ñoät vôùi giaùo daân Hoài Giaùo Muslim.

c.- Hoàng Y Francois Xavier Nguyen van Thuan (73 tuoåi), hieän giöõ chöùc Boä tröôûng Tö Phaùp cho Vatican (president of the Pontifical Council for Justice and Peace). Bò giam caàm 13 naêm taïi xöù cuûa Ngaøi sau khi CSVN chieám Mieàn Nam töø naêm 1975, Ngaøi vieát quyeån Nhaät kyù keå söï giam caàm cuûa Ngaøi cuøng Ñöùc Tin maõnh lieät ñaõ giuùp Ngaøi soáng coøn maø laøm chöùng cho theá giôùi, quyeån saùch naøy baùn raát chaïy trong giaùo daân Roman Catholic.

4.- Nhoùm Haì Hoøa (Conciliators). Caùc Hoàng Y naøy ñöôïc nhoùm baûo thuû vaø nhoùm Taân Tieán meán chuoäng vì coù nhieàu söï hoøa giaûi khaù höõu hieäu trong vöông trieàu Chuùa taïi Vatican/ Rome naøy.

a.- Hoàng Y Oscar Andres Rodriguez Maradiaga (59 tuoåi). Laøm Toång Giaùm Muïc taïi thaønh phoá Tegucigalpa, thuoäc xöù Honduras. Ñaây laø moät trong nhöõng Toång Giaùm Muïc ñöôïc Giaùo Hoaøng Paul II meán thöông nhaát vì Ngaøi ngoù xuoáng daân ngheøo thöôøng xuyeân. Ngaøi keâu goïi nhöõng xöù giaøu neân giuùp ñôõ phaàn naøo cho xöù ngheøo maø ñaëc bieät laø Chaâu Myõ Latin.

b.- Hoàng Y Christoph Schoenborn (59 tuoåi). Laøm Toång Giaùm Muïc thaønh Vienna/ Aùo quoác. Ngaøi thoâng minh vaø bieát nhieàu ngoân ngöõ treân theá giôùi. Xuaát thaân töø gia ñình thöôïng löu quyù toäc maø ñaõ coù 2 ngöôøi laøm Hoàng Y taïi Vatican. Taùnh tình raát nhieät thaønh vaø ñöôïc caùc giôùi giaøu coù taïi AÂu Chaâu meán chuoäng.

c.- Hoàng Y Dionigi Tettamanzi (66 tuoåi). Toång Giaùm Muïc thaønh Genoa/ thuoäc Italy. Laø moät tö töôûng gia veà giaùo lyù. Chính Ngaøi giuùp Ñöùc Giaùo Hoaøng John Paul vieát nhöõng luaän aùn ñoäc tröôùc Ñaïi Hoäi Coâng Ñoaøn. Ngaøi thuoäc giôùi baûo Thuû nhöng raát toân troïng nhöõng yù kieán cuûa nhoùm Taân Tieán. Ngaøi thöôøng khuyeân baõo hay giuùp ñôõ nhöõng yù kieán quaù phoùng tuùng vöôït ra ngoaøi khuoân khoå Giaùo Lyù Vatican.

5.- Nhoùm Taïo Giaùo Hoaøng (King Makers). Caùc Hoàng Y thuoäc nhoùm naøy raát maïnh veà theá löïc trong trieàu Vatican. Chính nhoùm naøy vieát ra nhöõng ñieàu leä baàu cöû Taân Giaùo Hoaøng. Y nhö nhöõng ngöôøi caàm chòch trong trieàu ñình vua ngaøy xöa.

a.- Hoàng Y Roger Etchagaray (78 tuoåi). Ngaøi laø daëc söù rieâng cuûa Giaùo Hoaøng ñeán nhöõng nôi daàu soâi löûa boûng treân theá giôùi. Ngaøi goác daân Basque, thuoäc Phaùp. Vì khoâng thuoäc nhoùm chuyeân veà luaät leä trong Vatican, nhöng nhôø kinh nghieäm ñi ñeán nhöõng nôi ñang coù xung ñoät veà tö töôûng giaùo lyù treân theá giôùi, neân Ngaøi noùi raát thaúng. Tö töôûng phoùng khoaùng, daùm noùi daùm laøm. Ngaøi thöôøng noùi vôùi kyù giaû laø "Ñöùc Giaùo Hoaøng khoâng phaûi laø söï Toái Thöôïng gì caû, maø chæ laø linh muïc trong loøng maø thoâi."

b.- Hoàng Y Joseph Ratzinger (73 tuoåi) .Ngaøi coi veà Giaùo Lyù coå xöa vaø hieän nay cuûa Vatican. Thuoäc nhoùm baûo quyeàn giaùo lyù. Ngaøi laø moät daân Ñöùc raát thuoäc Giaùo Ñieàu. Ngaøi laø moät trong vaøi Hoàng Y giuùp Giaùo Hoaøng toå chöùc tö töôûng cho beàn vöõng. Nhö moät kieán truùc sö veà tö töôûng cuûa Toøa Thaùnh Vatican. Ñöùc Giaùo Hoaøng John Paul II raát thöôøng xuyeân hoûi yù kieán cuûa Ngaøi.

c.- Hoàng Y Giovanni Battista Re (67 tuoåi). Ngaøi coi veà nhom coù tö töôûng Taân Tieán trong Vatican. Ngöôøi YÙ nhöng taùnh tình meàm deõo uyeån chuyeån khi ñoái phoù nhöõng chuyeän gay caán trong Giaùo Hoäi La maõ. Ñaõ giöõ chöùc naøy 11 naêm. Moät chöùc vuï nhö Boä tröôõng Ngoaïi Giao vaäy. Raát gioûi veà ngoàn ngöõ hoïc theá giôùi, coù khaû naêng ngoaïi giao gioûi nhaát trong caùc Hoàng Y. Nhieàu ngöôøi thöôøng xem Ngaøi nhö laø moät Giaùo Hoaøng töông lai vaäy, vì goác YÙ 100 %. Nhöng veà kinh nghieäm muïc vuï thì thua keùm caùc Hoàng Y khaùc. Nhö laø töôùng gioûi taïi thaønh ñoâ maø chöa coù chieán tích traän maïc vaäy.

Hieän nay taïi Vatican / Rome coù ñeán 135 vò Hoàng Y. Töø khi Giaùo Hoaøng John Paul II leân caàm quyeàn thì Ngaøi ñaõ saéc phong raát nhieàu vò töø Toång Giaùm Muïc leân Hoàng Y. Coù nhieàu vò laøm Toång Giaùm Muïc moät thôøi gian raát ngaén thì ñöôïc saéc phong. Chính Giaùo Hoaøng Paul II cuõng laø Giaùo Hoaøng phong saéc cho nhieàu vò leân chöùc Thaùnh nhaát trong lòch söû Giaùo Hoäi Lamaõ. Vöøa roài ngaøy 22 thaùng 2 naêm 2001 Giaùo Hoaøng phong moät laàn ñeán 44 vò Taân Hoàng Y. Naâng soá Hoàng Y goác Latin leân ñeán 27 vò, Hoàng Y goác YÙ 24 vò. Noùi toùm laïi Hoàng Y goác AâuChaâu coù 47 % coøn ngoaøi leân ñeán 53 %. Ñöùc Giaùo Hoaøng hieän nay mang nhieàu beänh, nhöng söùc laøm vieäc cuûa Ngaøi thaät phi thöôøng hôn heát. Ngaøi laø ngöôøi coâng du ngoaïi quoác nhieàu hôn nhöõng vò nguyeân thuû theá giôùi goïp laïi. Rieâng theá giôùi bình luaän khaù nhieàu trang veà Taân Hoàng Y Nguyeãn vaên Thuaän vì Ngaøi coi moät xöù maø coâng giaùo chæ coù 10 % maø thoâi so vôùi 98 % cuûa Mexico hay Philippine.

Trong buoåi leã hieän dieän thuï phong Hoàng Y Frnacois Xavier Nguyeãn vaên Thuaän coøn coù Toång Giaùm Muïc Phaïm minh Maãn, Toång Giaùm Muïc Nguyeãn nhö Theå, Giaùm muïc Nguyeãn vaên Sang, Giaùm muïc Nguyeãn vaên Yeán, Cha Traàn xuaân Haïp vaø sô beà treân Nguyeãn thò Thanh, sô Beà treân Meán Thaùnh Giaù Chôï Quaùn / Saigon.

Vöøa roài nhaän thaáy theá löïc cuûa Hoàng Y raát maïnh taïi Vatican, thì CSVN xuoáng gioïng noùi raèng

Hoàng Y Nguyeãn vaên Thuaän neáu muoán trôû veà thaêm queâ höông thì vaãn ñöôïc nhö traêm ngaøn Vieät kieàu veà thaêm queâ höông khoâng khaùc gì heát.