Ñaïi Chuùng soá 70 - phaùt haønh ngaøy 1/4/2000

Duramax

MOÄT NGHÌN LEÛ MOÄT CHUYEÄN NHÔÙ QUEÂN

Moäng Tuyeàn Nöõ Só

OÂng Nguyeãn Höõu Brookhurst St. Orange County CA. Hoïc söû chaùu coù nhôù ñeán danh töø Thaùi Thuù. Vaäy ñoù coù phaûi chæ veà moät vò quan khoâng? Nghe noùi quan Thaùi Thuù coù ñaày ñuû moïi quyeàn haïn sinh saùt. Coù vaäy chaêng?

_ Thaùi Thuù, theo nghóa Haùn töï laø "coå quan danh". Ñaây laø moät töôùc hieäu cuûa moät vò quan ñöôïc sai phaùi ñi ñeán cai quaûn moät quaän haït naøo ñoù. Thôøi Phaùp thuoäc, nöôùc Phaùp töï xöng mình laø
"Maãu Quoác" phaùi moät vieân ñaëc söù sang ñeå cai quaûn nöôùc ta luùc baáy giôø goïi laø quan "Toaøn Quyeàn". Quan Thaùi Thuù hay quan Toaøn Quyeàn cuõng cuøng moät nghóa nhö nhau, töùc laø ñöôïc sai phaùi ñeán ñeå giaùm saùt vaø cai trò ñaát nöôùc hay quaän haït naøo ñoù.Nhö thôøi Haùn thuoäc coù vieân Thaùi Thuù teân laø Toâ Ñònh, thôøi Phaùp thuoäc coù vieân Toaøn Quyeàn nhö Toaøn quyeàn Pasquier chaúng haïn... Taát nhieân laø hoï coù ñaày ñuû quyeàn haïn keå caû sinh saùt hay ñöa chính saùch cuûa chính phuû mình baét buoäc daân chuùng vuøng bò trò thi haønh. Ngöôøi daân caùc nöôùc nhöôïc tieåu moät soá bò maëc caûm, yeáu heøn luoân luoân nghó ngoaïi nhaân bao giôø cuõng thoâng minh,taøi gioûi hôn, neân chòu khuaát mình vaâng theo söï höôùng daãn cuûa keû maïnh... May maén thay nöôùc ta coù laém anh huøng haøo kieät, coù tinh thaàn baát khuaát nhö baø Tröng,baø Trieäu, Traàn Höng Ñaïo, caùc cuï Phan Chaâu Trinh, Phan Boäi Chaâu, Nguyeãn Thaùi Hoïc, v.v...noùi leân ñöôïc khí tieát haøo huøng cuûa moät daân toäc luùc naøo cuõng neâu leân tinh thaàn quaät khôûi...

Cuï Vuõ Ñöùc An Worcester MA.01609 (Qua Chu PA. 19026.) Toâi voán bieát laøm thô, song khoâng roõ ñöôïc töôøng taän veà qui luaät cuûa thô cho laém, nhaát laø veà "caùch luaät" cuûa thô, Baø cuï bieát chæ qua nhöõng neùt ñaïi cöông cho. Thaønh kænh caûm ôn.

_ Neáu noùi veà hình thöùc cuûa thi ca, ñieàu maø ta deã nhaän thaáy nhaát laø "soá chöõ coù thay ñoåi". Ví nhö: thô thì coù "tam ngoân", "töù ngoân", "nguõ ngoân", "luïc ngoân", "thaát ngoân" vaø "taïp ngoân"...soá chöõ cuûa moãi caâu thô khoâng nhaát ñònh.Muoán nhaän thöùc veà maët ngheä thuaät cuûa thô ca coå ñieån thì phaûi nhìn söï caáu truùc cuûa caùch hieäp vaän luaät baèng baèng traéc traéc cuõng nhö veà ñoái tröôïng trong thô, töø vaø khuùc môùi mong nhaän thöùc ñöôïc ñaày ñuû. Veà "Caùch Luaät Thô" : Thô ñöôïc chia ra hai thôøi Coå vaø Caän, maø ngöôøi ta thöôøng goïi laø "coå theå" vaø "caän theå". Baét ñaàu töø ñôøi nhaø Ñöôøng ñaõ chia ra nhö vaäy.

Thònh haønh nhaát veà thi ca Trung Quoác laø vaøo ñôøi Ñöôøng ñöôïc xem laø thôøi ñaïi hoaøng kim. Thôøi kyø naøy ñuùng laø thôøi vaøng son cuûa neàn thi ca Trung Quoác. Caùc thi nhaân luùc baáy giôø ñaõ vaän duïng caùc hình thöùc cuõ, môùi coù söùc soáng ngheä thuaät maø caùc theå thô, vöøa naém vöõng taân thanh laïi vöøa thoâng hieåu coå theå. Lôøi noùi naøy xuaát phaùt töø AÂn Phan, vaøo thôøi thònh Ñöôøng oâng ñaõ soaïn ra caùc tuyeån taäp thô nhö Haø nhaïc anh linh taäp ñaõ töøng khaúng ñònh nhö vaäy. Ñieàu maø thöôøng goïi "taân thanh" ñoù chính laø: "caän theå" hay coøn goïi laø "kim theå". Coøn "coå theå" ngöôøi ñöôøng goïi laø "vaõng theå" hay goïi laø "coå phong" cuõng vaäy. Ví duï nhö:"Kinh thi, Sôû töø, thô nhaïc phuù Haùn, Luïc trieàu, nhöõng loaïi thô naøy coù töø tröôùc ñôøi Ñöôøng goïi laø "coå theå". Coøn töø thôøi Teà, Löông (Nam trieàu) ñeán ñôøi Ñöôøng ñöôïc xem ñaõ nhuaàn thuïc roài thì goïi laø "Caän theå".

Coå theå cuõng nhö caân theå ñeàu yeâu caàu phaûi hieäp vaän. Nhö ta thaáy baøi Baïch Taàn hoaøi cuûa Ñoã Muïc:

"Yeân lung haøn thuûy nguyeät lung sa

Daï baïc Taàn hoaøi caän töûu gia.

Thöông nöõ baát tri vong quoác haän

Caùch giang do xöôùng Haäu ñình hoa.

"Sa, gia, hoa ñeàu laø vaàn.

Laøm thô caàn phaûi coù "Baèng, Traéc". Ñieàu naøy chaéc cuï thöøa bieát. Goïi laø baèng, traéc töùc laáy chöõ ñieäu bình thanh laø thanh baèng coøn laáy ba thanh thöôïng,khöù,nhaäp laø thanh traéc. Ví nhö ta duøng gaïch ngang (-) xem nhö thanh baèng, coøn duøng gaïch doïc (l) thay cho thanh traéc. Cuõng coù nhieàu caùch khaùc, tuøy theo taùc giaû naøo khi vieát veà luaät thô ñaët ra duøng, nhö coù caùch vieát chöõ 0 chaúng haïn cho cho thanh baèng coøn daáu chaám (.) thay cho thanh traéc... Ví duï:Chæ veà baøi Nguõ Ngoân coå thi Voïng Nhaïc cuûa Ñoã Phuû:

Ñaïi Toâng phu nhö haø? l - - - - Traéc baèng baèng baèng baèng

Teà Loã thanh vò lieãu. - l - l l Baèng traéc Baèng Traéc Traéc.

Coøn nhieàu caùch khaùc nhö Caùch Luaät cuûa Töø, cuûa Khuùc, coù dòp toâi seõ toâi seõ cuøng cuï luaän baøn tieáp.

OÂng Ñoã Phuù Ñöùc chez Thaùi Drexell Hills PA. Nhaân vuï phaù hai pho töôïng Phaät coå lôùn nhaát theá giôùi ñieäu khaéc treân söôøn nuùi taïi Afghanistan cuûa phe Taliban toâi söïc nhô laïi neàn hoäi hoïa ñôøi Ñöôøng maø nhaát laø veà ñieâu khaéc. Baø cuï coù nhôù veà ñieàu naøy khoâng? Neáu nhô xin nhaéc laïi hôïm, caûm ôn baø cuï nhieàu.

_ Myõ thuaät Tuøy Ñöôøng coù nhöõng thaønh töïu ñaùng keå veà caùc maët hoäi hoïa, coâng ngheä vaø nhaát laø veà phöông dieän ñieâu khaéc. Ñeà taøi thöôøng xu höôùng veà ñaïo Phaät, cuõng nhö veà ñôøi soáng quyù toäc vaø lòch söû...Ñaùng keå nhaát laø nhaø hoäi hoïa Dieâm Laäp Baûn vaøo thôøi ñaàu nhaø Ñöôøng ñöôïc ca tuïng laø ngöôøi coù taøi naêng traùc vieät veà moïi phöông dieän töø hoäi hoïa, kieán truùc, ñeán thieát keá, coâng nghieäp... OÂng laøm quan ñeán chöùc höõu thöøa töôùng trieàu ñaïi Ñöôøng Thaùi Toâng. Böùc tranh "Thaäp baùc hoïc sæ tieáu töôïng" laø do oâng veõ . Ñoù laø böùc tranh veõ caùc möu só trong phuû Taàn vöông...OÂng coøn veõ nhieàu böùc nöõa, böùc tranh naøo cuõng ñöôïc xem laø xuaát thaàn.

Ngoaøi ra trong thôøi Thònh Ñöôøng coøn nhieàu nhaø hoäi hoïa taøi ba khaùc nhö Ngoâ Ñaïo Töû ñöôïc xem laø tay cöï phaùch trong lòch söû myõ thuaät coå ñaïi v.v..Nhaø thô Vöông Duy töùc Ma caät, Tröông Thao cuõng thuoäc haøng tröù danh ña phaàn veõ tranh sôn thuûy...baèng möïc, khoâng baèng maøu ñöôïc goïi laø "Baùt maëc sôn thuûy"... Chaéc haún oâng cuõng bieát qua veå thô vaø hoïa cuûa Vöông Duy laø trong thô coù veõ, trong veõ coù thô (thi trung höõu hoïa, hoïa trung höõu thi". Ñôøi Ñöôøng coù veõ hoa ñieåu ña phaàn veõ tieân haïc, caùc gioáng chim coâng,chim öng, truùc hoa,, Veà "Bích hoïa" toân giaùo ñôøi Ñöôøng raát thònh haønh. Nhö : Bích hoïa mieá, töï ôû Tröôøng An, Laïc Döông... Noùi veà ngheä thuaät "Ñieâu Khaéc" nhö oâng ñeà caäp , ñôøi Ñöôøng phaàn nhieàu höôùng veà thaïch ñoäng, chuøa chieàn, laêng moä, cuõng nhö ôû cung ñình luoân caû trong coâng ngheä ñ goám, ñoà söù...Taát caû ñeàu ñaït ñeán coâng trình ngheä thuaät cao...NHö ña phaàn laêng moä ñôøi Ñöôøng döïc vaøo nuùi non...Ví nhö tröôùc caùc laêng nhaø Vua thöôøng ñieâu khaéc caùc töôïng ñaù, ngöïa ñaù, nghi töôïng... Taát caû ñeàu ñaïi quy moâ. Phaûi noùi coù nhieàu thieát keá ñöôïc xem laø traùc tuyeät. Nhaát laø saùu con tuaán maõ ñöôïc ñieâu khaéc tröôùc Chieâu laêng, Ñöôøng Thaùi Toâng, laø hình aûnh cuûa nhöõng con chieán maõ laäp coâng lôùn...nhôø saùu vò Thaàn maõ naøy ñaõ thoáng nhaát ñöôïc thieân haï theo nhö Lyù Theá Daân ñaõ noùi nhö vaäy. Ñoù laø chöa noùi ñeán nhöõng con sö töû ñaù tröôùc Caøn laêng, Ñöôøng Cao Toâng, ñaàu ngaång cao leân, ngöïc öôõn nôû nang, hai chaân tröôùc giô cao, toû ra nhö moät baäc kieän töôùng xoâng pha tröôùc traän maïc...Ñieàu oâng muoán bieát laø lieäu neàn myõ ngheä cuûa Trung Hoa coù nhöõng töôïng Phaät naøo to lôùn khoâng. Coù. Tuy khoâng theå saùnh taøy vôùi hai pho töôïng toái coå ôû Afghanistan nhö pho töôïng Loâ Xaù Na cao 17 thöôùc vaø taùm pho töôïng ñeä töû Boà Taùt, Thieân vöông, löïc só ñöùng löng chöøng ôû giöõa söôøn nuùi v.v...

Chaùu Vuõ Baûo Anh Garvey Monterey Park, CA. Baø cuï coù bieát tieåu söû cuûa Homeøre taùc giaû cuûa hai baûn huøng ca Hy Laïp khoâng? Neáu nhôù xin chæ giaùo, coøn khoâng thì xin baø cuï queân ñi, Thaønh kính bieát ôn baø cuï.

_ Homeøre laø taùc giaû cuûa hai baûn huøng ca Iliade vaø Odysseùe. Coù nhieàu ngöôøi cho laø cha ñeû ra thi ca Hy Laïp. Nhöng thaät ra ngöôøi ta vaãn chöa bieát phaûi quyeát ñònh nhö theá naøo bôûi vì noù khoâng phaûi ñôn giaûn. Chính vaán ñeà naøy gaây ra nhieàu tranh luaän ñeán noãi ngöôøi ta goïi laø "vaán ñeà Homeøre" töø Coå ñaïi cho ñeán ñaàu theá kyû XX. Toâi coù dòp seõ vieát toaøn boä ñieàu maø chaùu hoûi, nôi muïc nhoû naøy khoâng theå trình baøy heát ñöôïc. Giôø chæ ghi nhaän ñaïi khaùi ñeå ñaùp laïi lôøi chaùu hoûi, thì Homeøre theo truyeàn thuyeát, osinh vaøo khoaûng naêm 1102 Tr. CN nhöng hieän nay (ñaàu theá kyû 21 naøy, thì Honeøre soáng vaøo theá kyû thöù lX hay ñaàu theá kyû thöù VIII.

Moäng Tuyeàn

Bai truoc Dau trang Bai ke

         


 

Copyright (c) DaiChung News Media 2002