|
|
|
|
|
MYÕ HOÏC COÅ TRUYEÀN TRUNG HOATÖØ THÖ HOÏA ÑOÀNG NGUYEÂN ÑEÁN... NGHEÄ THUAÄT QUOÁC HOÏA TRUNG HOA TÖØ HAØNG BAO NHIEÂU THEÁ KYÛ, CÖÙ MOÃI ÑOÄ XUAÂN VEÀ LAØ Y NHÖ MOÏI NGÖÔØI ÑAÕ NGHÓ ÑEÁN VIEÄC TÖÏ CHUÙC LAØNH CHO MÌNH BAÈNG CAÙC CAÂU ÑOÁI ÑOÛ... Tuïc daùn hai caâu ñoái ñoû tröôùc cöûa maët nhaø xuaát phaùt laâu ñôøi töø Trung Hoa - moät ñaát nöôùc coù moät neàn vaên minh toái coå – ñaõ saùng taïo ra chöõ vieát vaø cuõng töø ñoù maø neàn hoäi hoïa ra ñôøi... Haùn töï ñöôïc xem laø moät trong nhöõng vaên töï coå nhaát theá giôùi. Thoaït ñaàu hình daùng cuûa Haùn töï chæ laø nhöõng hình veõ ngoaèn ngoeøo thaät ñôn giaûn ñeå dieãn ñaït "moät ñieàu gì, moät caùi gì", daàn ñaø trôû neân phöùc taïp vaø...ñaày tính ngheä thuaät hôn nhöng vaãn khoâng bò khoù khaên vaø toái nghóa. Tröôøng hôïp nhö töø ñaïi trieän coå vaên roài chuyeån sang tieåu trieän, laïi chuyeån sang leä, töø leä bieán thaønh chaân thö töùc haøi thö"...Ñoù laø moät loaïi chöõ vieát xuaát phaùt töø Haùn leä, chaúng coù gì khaùc nhau. Neáu coù khaùc laø ôû choã neùt buùt ñònh hình moùc caâu hay caùc neùt pheát hoaëc phaùt trieån theâm neùt ñaù cuûa leä thö,,,Chung quanh vieäc bieán chuyeån veà hình daïng chöõ vieát cuûa Trung Hoa luùc baáy giôø ñuû noùi leân ñaát nöôùc naøy ñaõ coù oùc thaåm myõ ngay töø caùc theá kyû Xl vaø XVl tr, C.N. Thôøi gian naøy ngheä thuaät veõ tranh cuûa Trung Hoa töùc laø "hoïa phaùp" gaén lieàn vôùi ngheä thuaät vieát chöõ töôïng hình. Loaïi chöõ töôïng hình xuaát xöù töø chöõ khaéc treân mai ruøa hay xöông thuù töø ñôøi nhaø Thöông goïi "giaùp coát vaên". Söï töông quan maät thieát giöõa "ngheä thuaät chöõ vieát vaø ngheä thuaät veõ tranh" ñöôïc goïi "Thö Hoïa Ñoàng Nguyeân", noù coù nghóa vieát vaø veõ khoâng phaûi coù hai nguoàn khaùc nhau maø cuøng chung moät goác. Caùc nhaø khaûo coå chöa tìm ra nhaân vaät vaø thôøi ñaïi hay thöïc chöùng hoaëc baát luaän trong saùch vôû cuõ naøo nhaát ñònh ñaõ ñöa ra chöõ vieát , maø chæ bieát giaùp coát vaên vaø kim vaên xuaát hieän töø ñôøi AÂn. Vì vaäy, maø caùc nhaø khaûo cöùu chæ coù theå chia ra laøm hai thôøi kyø "Coå Vaên Töï" vaø "Kim Vaên Töï". Coå vaên töï ñöôïc keå töø ñôøi AÂn ñeán Chu roài Taàn coøn Kim Vaên Töï thì keå töø ñôøi Haùn ñeán hieän nay. Chöõ vieát vaø hoäi hoïa cuûa Trung Hoa coù cuøng moät coâng cuï nhö nhau, khaùc haún vôùi neàn hoäi hoïa treân theá giôùi. Ñoù laø ngoøi buùt loâng , maø theo truyeàn thuyeát ngöôøi saùng cheá ra loaïi buùt loâng meàm maïi naøy laø Thaïch Hoaøng töø hai ngaøn naêm tröôùc CN. Ngöôøi Trung Hoa töø thôøi xa xöa ñaõ duøng cuøng moät caây buùt loâng vöøa ñeå vieát chöõ vöøa ñeå veõ. Buùt loâng coù hình ñaàu hình thaùp, laøm baèng loâng thoû, loâng deâ hoaëc loâng nai. Coøn caùn buùt laøm baèng truùc, troâng thaät maûnh mai vaø ñôn giaûn. Caùc nhaø thö hoïa Trung Hoa chæ caàn phoùng tay ñieàu khieån ngoïn buùt loâng trong nhaùy maét, ñaõ cho ta thaáy caû moät hình aûnh nhö roàng bay phuïng muùa. Caùc thö hoïa gia thöøa söùc "thieân bieán vaïn hoùa" veõ leân ñuû moïi thöù töø caùc sinh vaät ñeán bieån caû meâng moâng,töø nuùi röøng truøng truøng ñieäp ñieäp...ñeán nhöõng vaàng maây baïc bay lô löûng giöõa voøm trôøi... Töôûng
cuõng neân bieát danh töø "ñaïi trieän" ñaõ coù
söï baát nhaát veà teân goïi cuûa caùc loaïi chöõ vieát,
nhö vaên töï thôøiø coå ñaïi keå töø thôøi AÂn , khaéc
treân mai ruøa xöông thuù goïi laø giaùp coát Moät loaïi chöõ "thaûo leä" laø theå chöõ ñöôïc yeâu caàu vieát nhanh, do chöõ "thaûo caûo" - hình dung coäng coû - maø ra. Loaïi naøy cuõng coøn ñöôïc goïi laø "caûo thö" (Caûo thö laàn giôû tröôùc ñeøn). Toân Quaù Ñình, Tröông Huùc vaø Hoaøi Toá noåi tieáng laø nhöõng nhaø vieát thaûo ñôøi Ñöôøng. Thö Phoå laø kieät phaåm cuûa Toân Quaù Ñình vöøa nghieâm caån laïi vöøa phoùng tuùng, ngöôøi ñoïc caûm thaáy... caøng ñoïc caøng höùng thuù. Taùc phaåm "Coå thi töù thuû" cuûa Tröông Huùc thì bay böôùm, kyø kyø aûo aûo... Coøn Hoaøi Toá coù hai taùc phaåm ñeå ñôøi laø "Töï töï thieáp" vaø "Khoå duaãn thieáp" Ngöôøi vieát chöõ ñeïp thöôøng coù taøi hoaëc coù khieáu veà hoäi hoïa. Thöôøng ngöôøi muoán vieát ñeïp phaûi coù coâng khoå luyeän môùi coù ñöôïc buùt phaùp , buùt löïc. Khoâng phaûi ai cuõng coù theå vieát ñeïp chæ trong moät thôøi gian ngaén. Coù ngöôøi maát naêm,möôøi naêm, coù ngöôøi suoát caû cuoäc ñôøi...môùi mong coù ñöôïcø "thaàn khí". Taï Haùch - moät nhaø bình luaän hoäi hoïa noåi tieáng töø Nam Baéc Trieàu (420-589) töøng noùi:"...thaàn khí phaùt ra töø caùi thaàn, caùi hình thoaùt ra töø taâm linh ñeå theå hieän ôû töøng neùt buùt". Nhaø hoïa luaän maø cuõng laø nhaø hoäi hoïa tröù danh Tröôøng Ngaïn Vieãn ñôøi Ñöôøng (618-907) lyù luaän raèng: Khi maø khoâng theå moâ taû ñöôïc caùi thaàn (töùc laø caùi tö töôûng) trong hoäi hoïa thì haõy duøng chöõ vieát . Hoaëc khi maø chaúng theå naøo bieåu hieän ñöôïc hình thuø baèng chöõ vieát thì phaûi duøøng hoäi hoïa". Caùc nhaø hoäi hoïa Trung Hoa coå xöa khoâng ñoøi hoûi caàu kyø veà maàu saéc maø thuaàn tuùy ñôn giaûn...ñeán ñoäc ñaùo. Nhöõng böùc tranh "thuûy maëc" cuûa hoï ñaõ noùi leân ñaày ñuû veà saéc thaùi ñaëc thuø naøy. Caùc hoïa só Trung Hoa veõ leân nhöõng böùc tranh theo ngheä thuaät ñoäc ñaùo cuûa mình, khoâng duøng maøu saéc saëc sôõ maø chæ thuaàn tuùy baèng möïc ñen vaø löôïng nöôùc trong cuøng taøi ngheä maø phaùc leân ñöôïc voâ soá saéc ñaäm nhaït tuøy theo hình aûnh saùng toái, gaàn hay xa, noùng hay laïnh, tónh hay ñoäng, baèng phaúng hay cao vuùt, troøn trónh hay saéc beùn v.v...Hoï coù theå hình dung moät ñaøn coø traéng bay trong gioù, nhöõng caùnh eùn muøa xuaân bay löôïn döôùi voøm trôøi trong saùng, nhöõng ñoùa hoa hoàng, nhöõng caønh mai ñôm hoa, hoaëc hình chöõ nöõ ñöôïc caém trong chieác ñoäc bình coå kính... Cuõng coù nhöõng böùc tranh thuûy maëc xuaát thaàn nhö hình aûnh Thaàn Hoå maø ñoâi maét röïc saùng nhìn thaúng vaøo ngöôøi ñang chieâm ngöôõng noù töôûng chöøng moät con hoå thaät söï ngoaøi ñôøi...v.v... Ngaønh hoäi hoïa Trung Hoa ñöôïc chia hai loaïi: Coâng buùt vaø YÙ buùt. Thôøi kyø thònh haønh veà "coâng buùt" ôû hai theá kyû thöù Vl vaø Vll - thôøi Tuøy - Ñöôøng.Ñaây laø loaïi veõ raát coâng phu, moâ taû moät caùch tæ mæ töøng ñöôøng neùt...Coøn "YÙ buùt" khaùc haún. Loái veõ naøy naøy mang tính phoùng tuùng, khoâng ñi vaøo töøng chi tieát tinh vi maø chæ gôïi taû moät caùch khaùi quaùt, caøng giaûn ñôn caøng toát...Loái veõ naøy ñöôïc nhieàu hoïa só chuù troïng hôn. Ñeán hai ñôøi Minh,Thanh vaøo theá kyû XlV - XlX loái phoùng buùt trôû neân taùo baïo vaø maøu saéc cuõng nhö hình theå caøng tænh löôïc hôn. Ngoâ Xöông Thaïc – moät ñaïi danh hoïa ñôøi nhaø Thanh vaø nhaø danh hoïa Teà Baïch Thaïch ngöôøi ñoàng thôøi coù nhieàu kieät taùc veà chöõ thaûo ñöôïc xem laø quyù giaù. Neáu noùi veà myõ thuaät thì Trung Hoa môùi thaät coù moät lòch söû laâu ñôøi nhaát. Hoï ñaõ bieát duøng töøng vieân ñaù cuoäi,töøng chieác raêng thuù, bieát toâ maøu...xaâu loã ñeå laøm vaät trang söùc cho mình. Khi con ngöôøi ñaõ bieát töï laøm ñeïp, ñieàu naøy chöùng minh coù oùc myõ thuaät - theå hieän cho moät neàn vaên minh baét ñaàu loù daïng... Daàn ñaø neàn vaên minh nguyeân thuûy ñoùñöôïc hình thaønh treân nhöõng ñoà goám coù maøu saéc goïi laø neàn vaên hoùa Ngöôõng Thieàu phaân boá treân di chæ taïi Haø Nam, Thieåm Taây hoaëc cuûa vaên hoùa maõ gia dao...ôû caùc tænh Cam Tuùc, Thanh Haûi hoaëc hoa vaên,chim muoâng ...bieåu töôïng cuûa böôùc ñaàu tieán saâu vaøo coâng ngheä cheá taùc...v.v... Trong thôøi Chieán Quoác neàn hoäi hoïa ñöôïc xem laø thôøi kyø phaùt trieån lôùn nhaát. Nhieàu hình aûnh treân töôøng cuûa caùc coâng trình kieán truùc qui moâ ñaõ loâi cuoán ñöôïc söï chuù yù cuûa nhieàu ngöôøi. Nhö hai böùc hoïa treân luïa phaùt hieän trong ngoâi moä nöôùc Sôû ôû Tröôøng Sa xem laø xöa nhaát ñöôïc tìm thaáy.Moät böùc hoïa "Nhaân vaät long phöôïng" ñöôïc duøng buùt loâng veõ hình aûnh cuûa moät phuï nöõ, ñang ñöùng chaép hai tay, löng thaét ñaùy,daùng daáp yeåu ñieäu... Coøn treân khoâng trung moät con roàng uoán khuùc beân caïnh ñoù laø moät con phöôïng ñang löôïn bay . Moät böùc tranh khaùc coù teân "Nhaân vaät ngöï long, hình aûnh trong böùc tranh laø moät nam nhaân, daàu ñoäi muõ, mang kieám beân ngöôøi, tay caàm daây cöông, cöôõi roàng bay giöõa khoâng trung,...daây ñai phaát phôùi bay...noùi leân nguyeän voïng cuûa con ngöôøi...laø khi cheát seõ coù roàng bay phöôïng muùa theo tieãn ñöa ...vaø coù ñöôïc phong thaùi nhö moät vò thaàn veà Trôøi... Tranh thuûy maëc thònh haønh nhaát vaøo thôøi Tuøy - Ñöôøng... Caùc ñeà taøi ñöa vaøo caùc taùc phaåm ngheä thuaät nhö caùc Ñaïo Phaät, hay söï sinh hoaït cuûa caùc nhaø quyù toäc, hoaëc giaû ghi laïi hình aûnh lòch söû v.v...Ñôøi Ñöôøng coù danh hoïa Dieâm Laäp Baûn, veõ caùc böùc tranh hoaëc ca tuïng trieàu ñình, hoaëc ca tuïng caùc möu só trong trieàu nhö böùc "Thaäp baùc hoïc só tieåu tröôïng" v.v... Nhöng chaúng maáy ai saùnh taøy Baùch ñaïi hoïa thaùnh" Ngoâ Ñaïo Töû ñôøi Thònh Ñöôøng. OÂng ñöôïc ngöôøi ñôøi xem laø moät tay cöï phaùch trong lòch söû coå ñaïi vaø aûnh höôûng cuûa oâng bao truøm khaép thieân haï. Khaùc vôùi caùc nhaø danh hoïa cuøng thôøi, oâng coù söùc saùng taïo, noåi danh ngaøy vaøo tuoåi traùng nieân taïi vuøng Tröôøng An, Laïc Döông...Suoát cuoäc ñôøi oângõ hình thaønh ñöôïc loái 300 böùc hoïa. OÂng coù nhöõng neùt veõ thaät ñoäc ñaùo. Nhaân vaät trong tranh moãi ngöôøi,moãi veû, cuõng nhö hình aûnh moãi caûnh moãi khaùc! Ñaëc bieät thôøi Tuøy Ñöôøng keá thöøa tranh cuûa Trieån Töû Kieàn trong böùc "DU XUAÂN ÑOÀ", oâng ñaõ veõ caûnh nhöõng nhaø quyù toäc ñöa nhau rong chôi, ñang cuøng höôûng laïc giöõa maûnh giang san caåm tuù, cuøng nhau cöôõi ngöïa, cheøo thuyeàn v.v...... Böùc tranh naøy ñöôïc xem laø xa xöa nhaát vaø hieän nay böùc tranh voâ giaù naøy vaãn coøn. Ñoù laø chöa noùi ñeán hai cha con nhaø danh hoïa Lyù Tö Huaán, Lyù Tö Ñaïo – cuøng laø caùc nhaø hoäi hoïa tröù danh veõ veà tranh sôn thuûy. Hoï coù nhöõng neùt buùt thaät tinh tuùy, coù hình aûnh ñaù toâ maøu saéc nhö xanh, luïc, saùng, nheï...maø giôùi hoäi hoïa goïi ñoù laø "Thanh Luïc Sôn Thuûy".øNgöôøi khôûi xöôùng heä phaùi naøy laø hoïa gia Vöông Duy. Coøn nhöõng böùc tranh veõ Thuûy Maëc baèng möïc ñen cuøng löôïng nöôùc trong thì goïi laø "Baùt Maëc Sôn Thuûy". Taøi tình nhaát laø Vöông Duy, oâng vöøa laø moät nhaø thô noåi tieáng, maø cuõng vöøa laø moät danh hoïa khoù coù ngöôøi saùnh ñöôïc. Hai caâu thô döôùi ñaây haäu theá ñaõ khen taëng oâng: Vò Ma Caät chi thi,thi trung höõu hoïa Quan Ma Caät chi hoïa, hoïa trung höõu thi. (Ngaâm thô oâng Ma Caät, trong thô coù veõ Nhìn tranh oâng Ma Caät,trong veõ coù thô). Toùm laïi, neàn hoäi hoïa Trung Hoa thôøi coå ñaïi xöùng ñaùng laø moät trong nhöõng chieác noâi cuûa neàn vaên minh chung cho nhaân loaïi.
|
