Hoå vaø Töôïng laø hai loaïi ñoäng vaät coù söùc maïnh voâ ñòch, laøm khieáp ñaûm nhöõng loaøi vaät khaùc ôû choán röøng hoang. Hoå coøn goïi laø coïp, ngoaøi söùc maïnh theå chaát, hoå coøn coù ñaëc tính hung baïo, daõ man, hieáu chieán ñaõ ñöôïc ngöôøi ñôøi gaùn cho laø "Chuùa Teå Sôn Laâm". Traùi laïi, Töôïng hay voi, maëc duø coù söùc maïnh trong moät thaân hình to lôùn, naëng neà, nhöng voi laïi coù tính chaát hieàn laønh, hoøa hoaõn, chaäm chaïp vaø deûo dai.

Thuôû xöa, vaøo thôøi phong kieán, caùc baäc vua chuùa, töôùng quaân thöôøng cho laäp neân nhöõng chuoàng nuoâi döôõng voi vaø coïp, ñeå coù dòp thöôûng thöùc nhöõng cuoäc giao ñaáu giöõa caùc thuù döõ naøy. Ñaây cuõng laø moät phöông thöùc huaán luyeän chieán ñaáu cho voi theâm phaàn tinh nhueä, vaø trau doài tính can ñaûm trong luùc ra traän.

Naêm 40 sau Thieân Chuùa, hai baø Tröng Traéc vaø Tröng Nhò laø ngöôøi ñaàu tieân duøng voi ra traän, ñeå ñaùnh ñuoåi quan quaân Thaùi Thuù Toâ Ñònh, vaø chieám ñöôïc 65 thaønh trì, roài leân ngoâi vua.

Naêm 248, baø Trieäu-AÅu noi göông hai baø Tröng cuõng duøng voi ñeå choáng laïi vôùi Thaùi Thuù Luïc Daän.

Thaùng 9 – 1288, trong luùc tieán quaân ñeå ñaùnh traän Baïch Ñaèng Giang, Höng Ñaïo Vöông Traàn Quoác Tuaán ñaõ côõi voi ñeán soâng Hoùa Giang, voi cuûa ngaøi bò luùn sình, ngaøi ñöùng treân mình voi chæ göôm xuoáng doøng soâng Hoùa maø theà raèng: "-Chuyeán ñi naøy, neáu ta khoâng ñaùnh tan giaëc, ta theà seõ khoâng trôû veà."

Theo Hoaøng Leâ Nhaát Thoáng Chí, vaøo muøa xuaân Kyû Daäu, naêm 1789, vua Quang Trung Nguyeãn Hueä ñaïi thaéng quaân Thanh, phaàn lôùn, nhôø vaøo ñaïo Töôïng binh, vôùi haøng traêm con voi taùc chieán duõng caûm ñaõ laøm cho quaân Thanh hoaûng sôï, boû chaïy taùn loaïn. Trong Ñaïi Vieät Söû kyù coù ghi: "-Vaøo ñôøi vua Traàn Thaùnh Toân, nhaø vua raát thích xem caùc cuoäc hoå töôïng giao ñaáu. Moät hoâm, nhaø vua vaø hoaøng haäu ngöï treân voïng laâu, sai quaân só thaû coïp ra cho giao ñaáu. Moät con coïp quaù hung haêng, vöøa thoaùt ra khoûi cöûa chuoàng, coïp ñaõ nhaûy voït leân voïng laâu, caùc quan vaø lính haàu kinh haõi, boû chaïy taùn loaïn. Hoaøng haäu lanh trí, voùi laáy chieác chieáu hoa caïnh beân, cuøng phuû leân mình vaø nhaø vua. Coïp ñöùng nhìn chung quanh, vaø gaàm göø hoài laâu, roài nhaûy xuoáng saân. Hoaøng haäu vaø nhaø vua bình an voâ söï.

Hoâm khaùc trong luùc nhaø vua ñang ngoài xem ñaáu voi, con voi quaù hung haêng, ñònh chaïy xoâng ñeán beân ñieän, vaø laøm cho moïi ngöôøi phaûi kinh sôï boû chaïy. Chæ coøn nhaø vua vaø hoaøng haäu giöõ ñöôïc bình tónh ngoài im laëng. Sau cuøng, vieân quaûn töôïng ñaõ khaéc phuïc ñöôïc voi."

Vaøo ñôøi Haäu Leâ, ôû kinh ñoâ Thaêng Long, cuõng coù toå chöùc nhöõng cuoäc ñaáu giöõa coïp vaø voi. Vì muoán ñeà phoøng söï nguy hieåm cuûa coïp ñoái vôùi ngöôøi döï khaùn, caùc quan voõ coù traùch nhieäm ñaõ sai ngöôøi duøng keàm caét boû heát caùc moùng vuoát cuûa coïp, tröôùc khi cho giao ñaáu. Cho neân, coïp thöôøng bò voi ñaùnh baïi, trong voøng vaøi ba hieäp sau ñoù.

Naêm 1802, vua Gia Long nhaø Nguyeãn cho nuoâi voi vaø coïp duøng ñeå phuïc vuï trong quaân ñoäi. Ñeán thôøi vua Minh Maïng, töôïng binh ñöôïc chia ra thaønh ñoäi, moãi ñoäi coù 40 con voi. Soá voi ôû kinh thaønh goàm coù 150 con. Ôû Baéc thaønh coù 110 con. Ôû Gia Ñònh thaønh coù 75 con. Ôû Quaûng Nam coù 35 con. Ôû Bình Ñònh coù 30 con. Ngheä An coù 21 con. Taïi Quaûng Bình, Quaûng Ngaõi vaø Thanh Hoùa, moãi nôi coù 15 con. Coøn ôû Quaûng Trò, Phuù Yeân, Bình Thuaän, Ninh Bình, moãi nôi coù 7 con.

Vaøo naêm 1830, trieàu ñình nhaø Nguyeãn cho xaây döïng moät ñaáu tröôøng "Hoå Quyeàn" raát ñoà soä, daønh ñeå huaán luyeän voi, treân khu ñaát roâng lôùn, ôû treân ñoài Long Thoï, thuoäc laøng Nguyeãn Bieàn, beân caïnh bôø soâng Höông. Khu vöïc cuûa ñaáu tröôøng ñöôïc giôùi haïn bôûi voøng thah ngoaøi, hình troøn, baèng töôøng gaïch, ñöôïc ñaép theâm ñaát daày vaø cao. Vôùi chu vi khoaûng 140 thöôùc, cao ñoä 4.5 thöôùc. Maët tröôùc laø coång chính, lieàn vôùi hai beân traùi phaûi laø hai coång phuï. Keá hai beân coång phuï naøy laø caùc chuoàng nuoâi döôõng voi vaø coïp. Moãi chuoàng ñeàu coù cöûa aên thoâng ra giöõa saân ñaáu. Saân ñaáu hình troøn, ñöôïc giôùi haïn bôûi moät voøng thaønh beân trong, baèng töôøng gaïch, troøn coù chu vi khoaûng 110 thöôùc vaø 6 thöôùc chieàu cao. Giaùp vôùi böùc töôøng phía sau, ngay chính giöõa laø moät khaùn ñaøi cao hôn maët töôøng, coù caêng maøn, treo côø quaït, hoa maøu saëc sôõ, duøng ñeå cho nhaø vua, hoaøng gia, vaø caùc quan ñaïi thaàn an toïa.

Ñeán ngaøy coù traän ñaáu, töø bôø soâng Huông ñeán coång ñaáu tröôøng, daân chuùng phaûi ñaët baøn höông aùn, teá leã. Doïc theo hai beân ñöôøng, hai ñoäi lính ngöï laâm cuûa nhaø vua, maëc aùo næ ñoû, ñoäi noùn sôn maøu, tay caàm khí giôùi, ñöùng nghieâm chænh laøm daøn chaøo. Loái tieán vaøo coång chính cuûa ñaáu tröôøng, maët ñöôøng ñöôïc loùt baèng chieáu hoa, maøu ñeïp maét, côø maøu saëc sôõ, tung bay phaát phôùi, chung quanh ñaáu tröôøng.

Vaøo saùng sôùm, daân chuùng kinh thaønh vaø vuøng phuï caän ñaõ keùo ñeán raàm roä, ñeå laàn löôït vaøo ñaáu tröôøng, baèng hai coång phuï, tieán leân caùc baäc thang baèng gaïch, höôùng leân maët töôøng cao, ñeå ngoài chôø xem.

Ñuùng vaøo giôø Ngoï (12 giôø tröa), nhaø vua ñeán baèng thuyeàn roàng beân bôø soâng Höông, ñeå chuyeån leân kieäu hoa, coù boán loäng taøn maøu vaøng, ñöôïc daãn ñöôøng bôûi toaùn lính ngöï laâm, vaø thò veä caém côø tam taøi, côø nguõ haønh, côø nhò thaäp baùt tuù, vôùi göôm tuoát ra khoûi voõ, tieáp ñeán laø ñoäi aâm nhaïc, nhòp nhaøng troãi daäy theo böôùc chaân ñi.

Tröôùc coång chính, caùc quan quaân tieáp nghinh nhaø vua ñeàu phaûi quyø phuû phuïc döôùi maët ñöôøng, ñeå ñöa vua leân khaùn ñaøi. Sau khi vua an vò, cöûa coång töø töø ñoùng laïi. Vôùi tieáng troáng noåi daäy, ñaùnh thuùc lieân hoài, ñeå laøm hieäu cuûa vieân quan chæ huy. Chuoàng hoå ñöôïc môû ra, moät con hoå loâng vaèn, loang loå, nhaûy voït ra saân, ngoaûnh nhìn boán phía, vôùi caëp maét tröøng tröøng, döõ tôïn, cuøng vôùi nhöõng tieáng gaàm göø theùt vang. Beân kia, chuoàng voi roäng môû, moät con voi to lôùn, ngaàn ngaïi khoâng chòu böôùc ra khoûi chuoàng. Vieân quaûn töôïng phaûi duøng buùa ñaùnh, vaø giaùo ñaâm vaøo thaân mình voi ñeå thuùc ñaåy, voi môùi chòu ra saân öùng chieán. Trong luùc hoå ñang hung haêng saán tôùi tröôùc voi, nhuùn mình nhaûy phoùng leân, vaø baùm vaøo coå voi maø caáu xeù. Voi phaûn öùng vôùi caùi voøi, loâi ñöôïc hoå xuoáng ñaát, vöøa ñònh ñöa chaân daãm leân, nhöng hoå ñaõ lanh leï laån mình traùnh khoûi. Hai beân haêm hôû vaät loän vôùi nhau maõi, voi khoûe maïnh, hoå nhanh nheïn, khoâng beân naøo chòu keùm theá. Traän ñaáu keùo daøi khoaûng 2 tieáng ñoàng hoà, ñôïi khi hoå yeáu daàn, voi thöøa söùc maïnh tieán saán ñeán eùp hoå vaøo chaân töôøng, roài ñöa voøi leân quaät maïnh vaøo hoå. Tieáp theo, voi tung hoå leân treân khoâng, hoå rôùt xuoáng ñaát cheát beïp. Voi laø con vaät coù coâng lôùn vôùi quoác gia, trong caùc chieán traän, cho neân, vua quan vaø daân chuùng thaáy voi ñaõ haï ñöôïc hoå, ñeàu thoûa maõn, taùn tuïng vôùi nhöõng traøng phaùo tay, reo hoø chieán thaéng. Sau khi keát thuùc traän ñaáu, caùc quan röôùc nhaø vua xuoáng khaùn ñaøi, ñeå leân kieäu hoa ra thuyeàn roàng trôû veà cung.

Trong quyeån Souvenirs de Hueá, taùc giaû Michel Duc Chaigneau coù ñeà caäp ñeán nhö sau: "-Tröôùc khi cho giao ñaáu, ngöôøi ta ñaõ ñeà phoøng caån thaän, khoâng ñeå cho hoå coù theå gaây nguy hieåm ñeán tính maïng cuûa voi vaø khaùn giaû, baèng caùch khaâu mieäng hoå laïi, giuõa moøn caùc moùng vuoát, hoaëc bao boïc nhöõng chaân hoå laïi baèng caùc tuùi da, hoaëc duøng daây xích saét buoäc coå hoå laïi, vôùi moät coïc saét ñoùng thaät saâu xuoáng ñaát, khieán hoå khoâng theå nhaûy ra xa ñöôïc. Vieân quaûn töôõng thuùc voi vaøo ñeå gaëp hoå. Hoå neùp mình khoâng ñoäng ñaäy, coù leõ, töï caûm thaáy mình khoâng ñuû söùc choáng cöï laïi caëp ngaø gheâ gôùm cuûa ñòch thuû khoång loà. Khaùn giaû la heùt, voã tay, daäm chaân ñeå laøm cho hoå sôï. Hoå beøn tieán leân vôùi daùng boä e deø, khoâng ñöôïc huøng duõng, nhö luùc tung hoaønh ôû choán röøng xanh. Nhöng roài, hoå quyeát ñònh, nhaûy voït leân ñaàu voi ñeå caáu xeù. Voi duøng caëp ngaø haát maïnh, hoå ngaõ ra xa. Hoå choàm daäy, böïc töùc nhö ñieân cuoàng, thu toaøn löïc nhaûy xoâng leân baùm chaët vaøo voøi cuûa voi. Voi sôï hoaûng ruù leân, vaø tìm ñuû moïi caùch ñeå haát hoå xuoáng ñaát. Moáng chaân hoå ñaõ bò giuõa moøn, hoaëc bò boïc trong bao da, cho neân, chaúng bao laâu, hoå ñaønh phaûi buoâng voøi voi ra, vaø ngaõ laên xuoáng ñaát. Voi lieàn duøng ñoâi ngaø xuùc hoå daäy, roài tung hoå leân treân khoâng. Cuoäc ñaáu dieãn ra cho ñeán khi hoå bò voi ñaùnh cheát."

Neáu laø moät con hoå khoûe maïnh, vöøa môùi baét ñöôïc, duø cho hoå coù bò giuõa moøn moùng vuoát, noù vaãn coøn nguy hieåm. Theo oâng Michel Duc Chaigneau, oâng ñaõ ñöôïc chöùng kieán moät tai naïn xaûy ra döôùi ñôøi Gia Long: "- Con hoå hoâm ñoù, to lôùn laï thöôøng, hình nhö noù khoâng toû veû sôï haõi. Cöûa chuoàng vöøa môû ra, noù leï laøng nhaûy voït ra, duõng maïnh, gaàm göø, tìm moïi caùch ñeå keùo ñöùt sôïi daây xích saét buoäc coå noù, nhöng khoâng coù hieäu quaû, noù ñaønh taïm thôøi neùp mình xuoáng ñaát. Phía beân kia, vieân quaûn töôïng ñang thuùc voi tieán tôùi. Khi voi vöøa môùi tôùi gaàn choã hoå naèm, roài nhanh nhö chôùp, hoå nhaûy voït baén leân ñaàu voi, vaø taùt maïnh vaøo thaùi döông vieân quaûn töôïng. Quan quaân vaø daân chuùng ñeàu thaát kinh hoàn vía, la ruù leân. Moät ngöôøi lính chaïy vaøo khieâng xaùc vieân quaûn töôïng ñi nôi khaùc, vaø moät con voi thöù hai ñöôïc chæ ñònh tieáp tuïc traän ñaáu. Laàn naøy, treân löng voi, coù moät soá binh só caàm giaùo daøi, ñeå baûo veä voi vaø vieân quaûn töôïng. Vieân quaûn töôïng caån thaän khoâng cho voi ñeán saùt gaàn hoå nhö laàn tröôùc. Hoå thaáy voi choàm leân, nhöng khoâng tôùi ñöôïc. Noù ñieân cuoàng, nhaøo loän, loâi keùo, roát cuoäc laøm ñöùt sôïi saây xích saét buoäc ôû coå. Binh só hoaûng hoát chen nhau boû chaïy. Hoå thaáy mình ñöôïc töï do beøn boû voi, chaïy quanh ñaáu tröôøng ñeå tìm loái thoaùt, trôû veà choán röøng xanh. Nhöng choã naøo cuõng daày ñaëc binh lính, ñang caàm göôm giaùo ngaên chaän. Tuy vaäy, noù vaãn lieàu lónh taán coâng. Sau khi coù vaøi ngöôøi bò thöông, haøng lính phaûi dang ra. Vieân quan chæ huy thaáy vaäy, noåi giaän haï leänh seõ cheùm ñaàu taát caû, neáu khoâng baét ñöôïc hoå. Nghe thaáy nghieâm leänh, binh só voäi ñoå xoâ laïi ñeå baét hoå, nhöng hoå ñaõ thoaùt ñöôïc. Coù vaøi ba ngöôøi bò hoå caøo caén, con nhöõng ngöôøi khaùc vaãn tieáp tuïc röôït baét hoå. Sau cuøng, vieân quan chæ huy ñaønh phaûi ra leänh gieát hoå. Laäp töùc, nhöõng caây giaùo saét beùn rôi nhö möa treân mình hoå. Roài ngöôøi ta keùo xaùc hoå vaøo giöõa ñaáu tröôøng, ñeå cho naêm saùu con voi tung leân neùm xuoáng vaø daãm naùt."

Taùc giaû Leâ Ñình Chaân trong cuoán "Cuoäc Ñôøi Oanh Lieät" cuûa Taû Quaân Leâ Vaên Duyeät" coù cheùp chuyeän voõ só ñaáu nhau vôùi hoå raát laø haøo huøng: "- Khi Taû Quaân Leâ Vaên Duyeät giöõ chöùc Toáng Traán Gia Ñònh Thaønh, oâng coù chuyeän xaây leân nhöõng chuoàng nuoâi hoå vaø voi. Hoå nhoát vaøo cuûi (chuoàng), ñeå trong moät thöûa ñaát, coù döïng nhieàu gian, moãi gian chöùa ba boán möôi cuûi hoå. Moät hoâm, Taû Quaân cuøng vôùi xöù thaàn Xieâm la (Thaùi Lan) ngoài treân voïng ñaøi, ñeå xem caùc voõ só thi söùc vôùi hoå, daân chuùng chen chuùc ñöùng xem chung quanh ñaøi. Taû Quaân truyeàn leänh thaû hoå ra ñeå voõ só bieåu dieãn baét soáng hoå cho xöù thaàn Xieâm La xem. Moät ngöôøi lính vaâng leänh, ruùt caùi choát saét ôû cöûa cuûi cho hoå chui ra. Voõ só Leâ Vaên Khoâi, mình traàn vai u thòt baép, toùc buùi ñuoâi gaø, maëc quaàn cuït, tay traùi caàm moät ñuøi heo, khoâng ngôø con hoå quaù döõ, khi thaáy Leâ Vaên Khoâi ñang tieán tôùi, laäp töùc hoå nhaûy choàm ngay leân taùt vaøo maët Khoâi. Khoâi nhanh nheïn, neù mình traùnh sang moät beân,roài thuaän ñaø ñaùnh phaûn ra moät ñaám thoâi sôn, truùng vaøo huyeät töû cuûa hoå, hoå ngaõ laên xuoáng ñaát, daõy duïa moät luùc roài taét thôû.

Söù thaàn Xieâm La ngoài treân voïng ñaøi, khoâng tieác lôøi khen ngôïi, nhöng boãng thaáy Taû Quaân noåi giaän, ruùt leänh tieãn truyeàn ñao phuû baét troùi voõ só Khoâi ñem ra cheùm ñaàu, vì ñaõ coù leänh ñaáu vôùi hoå chæ ñöôïc baét soáng, chöù khoâng ñöôïc ñaùnh cheát. Leâ Vaên Khoâi ñeán tröôùc voïng ñaøi, quyø laïy, xin Taû Quaân tha toäi cheát, vì khoâng bieát vaø xin ñaáu laïi moät laàn nöõa ñeå baét soáng con hoå maø chuoäc toäi.

Taû Quaân baèng loøng, Khoâi laïi caàm moät ñuøi heo vaø böôùc vaøo ñaáu tröôøng. Lính thaû hoå ra, beân ngoaøi, troáng thuùc vang lieân hoài. Beân trong, Khoâi vôùi hôû thi söùc ñaáu nhau, tröôùc haøng ngaøn khaùn giaû. Cuoäc tæ thí laàn naøy thaät laø hoài hoäp. Hoå lôùn vaø raát döõ tôïn, nhöng Khoâi chaúng phaûi tay vöøa, khaùn giaû ñang chaêm chuù xem. Boãng nghe hoài troáng baùo hieäu chaám döùt, vaø tieáng chuoâng lanh laûnh vang leân, vì Khoâi ñaõ duøng moät theá voõ bí hieåm ñaù truùng vaøo haøm döôùi cuûa hoå, khieán hoå phaûi naèm laên ra, choång boán chaân leân trôøi. Khoâi tieán leân trong moät tö theá voõ baét coïp, vôùi cuoän daây coù saün trong mình, roài troùi boán chaân hoå laïi, ñeå vaùc ñeán ñaët tröôùc voïng ñaøi, vaø laøm leã chuoäc toäi vôùi Taû Quaân.

Söù thaàn Xieâm La laïi moät laàn nöõa khen ngôïi, vaø toû ra raát khaâm phuïc, tröôùc con ngöôøi huøng duõng Leâ Vaên Khoâi. Taû Quaân thaáy vaäy môùi ung dung noùi vôùi söù thaàn Xieâm La raèng: "– Boïn tieåu toát döôùi tröôùng cuûa toâi ñeàu nhö vaäy caû, coù chi ñaùng cho ñaïi nhaân khen ngôïi.

Vaøo cuoái ñôøi vua Töï Ñöùc, vieäc nuoâi döôõng hoå töôïng ñeå giao ñaáu ñaõ bò baõi boû.