|
|
|
|
Giới Thiệu
|
LTS. Hiện nay người Chiêm Thành định cư tại đất nước Hoa Kỳ vào khoảng 10.000 và lối 20.000 tại Mã Lai Á. Trong khi đó tại Việt Nam chỉ còn lại vào khoảng 100.000 người, đa số đều ở tại Phan Rang và Châu Đốc. Hầu hết người Chàm đều theo đạo Islam. Đặc biệt những người Chàm tại hải ngoại thiết tha với việc bảo tồn truyền thống văn hóa dân tộc từ ngàn xưa tại Vương quốc Champa để khỏi bị mai một. Nền văn hóa Chàm dồng thời hoặc trước cả các nền văn minh trong các quốc gia Đông Nam Á. Theo Đông Nam Á Sử Lược Thời Tiền Âu Châu ghi nhận theo hai tác phẩm biên khảo Pararaton và Nagarakertagama giải thích về triều đại của Kertanagara, nhưng nhận định khác nhau về nhân phẩm cũng như đường lối hoạt động của vị vương này có liên quan mật thiết với dân tộc Chàm. Theo Pararaton cho rằng triều đại của Kertanagara ngắn ngủi và cũng có tiếng tăm gì để đáng được ca tụng. Còn Nagarakertagama thì ghi nhận triều vua này kéo dài đến năm 1293 và lập được nhiều thành công đáng kể. Trong suốt một thời gian dài, các triều đại này mở rộng bờ cõi kể cả cuộc chinh phục Malaya và cuối cùng đã trở thành một đế quốc hùng mạnh. Thành tích được xem là vĩ đại sau khi chiếm cứ được Srivijaya. Năm 1286 một tấm bia đá được tìm thấy ở ngay giữa hòn đảo trên dòng sông Batang, đó là tượng hình của Đức Phật Amogapasalokesvara. Các dòng chữ khắc trên bia đá do bốn vị thượng quan Javamang sang Sumatra theo lịnh của Kertanagara đặt tại Malaya, nhằm mục đích kéo quốc gia này vào cùng liên bang Indonesia để phô trương thanh thế và biến thành một đế quốc lớn mạnh khắp vùng Đông Nam Á. Theo ức thuyết của Moons đưa ra năm 1924 thì Kertanagara tự cung hiến cho thần Bairava là hậu quả của Hốt Tất Liệt từng tự cống hiến cho Phật Tina vào năm 1264... Lúc bấy giờ Kertanagara đã trở thành vương quốc hùng mạnh lập tức thiết lập mối giao hảo với Chiêm Thành - một trong những quốc gia có nền văn hóa cao và một binh đội hùng hậu. Các sắc tộc Đông Nam Á gần như cùng một xu hướng tín ngưỡng, như sùng bái Quỉ Dạ Xoa của Ấn Độ thường được gọi là Yaksas vào thời kỳ Phật giáo chưa ra đời. Trước kia, người Chàm cũng như người Việt đều có tục cầu thần linh bằng hình thức "lên đồng", còn gọi là Charmanism hay Vu Nghiễn, cùng ý nghĩa như nhau. Các đấng thần linh mượn xác đồng để giải đáp các sự kiện mà người phàm nào khấn hỏi, thường những lời khấn hỏi liên quan đến cá nhân mình trên mọi lĩnh vực. Về tư tưởng, người Chàm chẳng khác với các sắc dân Đông Nam Á. Các diễn biến của lịch sử ghi nhận bên dưới đây có liên quan mật thiết với dân tộc Chiêm Thành. Nagarakertagama chép: "Khi Ketjasa Jayaverdhana lên ngôi vua được dân chúng khắp mọi nơi hoan hỉ. Krom và Stutterheim cho rằng bốn công nương đều là con gái của vua Kertanagara. Tấm bia đá ghi khắc cuộc hôn phối của các nàng công chúa có liên quan hay đúng hơn có tính huyền bí với các lãnh thổ mà Kertanagara đã chinh phục được. Nhà vua tin mình đã nhờ anh linh của quốc vương phù trì hiển thánh vào năm 1275 như là Phật Bhaira. Bốn Vương Hậu tiêu biểu đó là Bali, Malayu, Madura và Tanjungpura... Công nương thứ nhất được sắp xếp vào địa vị Chánh hậu. Bà tên là Dara Petak. Đây là nàng công chúa xứ Sumatra. Bà hạ sinh được một hoàng tử đặt tên là Yaynagara về sau vào năm 1320 nối ngôi vua Kertarajasa. Tiếp đến là nàng công chúa Chiêm Thành – hoàng hậu được nhà vua sũng ái. Bà tên là Gayatri. Bà sinh hạ được hai công nương. Năm 1291 bà về nước gửi lại một nàng có tên là Tapasi cho vua Chiêm... Xem các diễn biến trên ta thấy quốc gia Chiêm Thành có một tiềm lực khiến cho vị vương Kertagara luôn luôn tìm cách cầu hòa. Vị vua này còn mang trọng lễ dâng lên cho vua Chiêm nói lên lòng kính trọng của một đế quốc hùng mạnh đối với quốc gia Chiêm Thành, mà nhà vua kertanagara từng tuyên bố đây là một đất nước có lắm điều hay cần phải học hỏi như từ phong tục, tập quán đến cả văn học, nghệ thuật... Chiêm Thành tức Champa ở giữa hai quốc gia Phù Nam và Âu Lạc, nhưng hoàn toàn không bị ảnh hưởng, kể cả nền văn minh của phương Bắc tràn xuống. Người Chiêm Thành có một nếp sống riêng biệt. Về đạo giáo thì ảnh hưởng Bà La Môn, tuy nhiên về văn học nghệ thuật cũng như nếp sống hoàn toàn độc lập chẳng giống với bất cứ quốc gia dân tộc nào! Các Tháp Chàm biểu trưng cho công trình nghệ thuật xây cất bằng loại đất sét tinh luyện đặc biệt, không cần phải sử dụng đến chất dẻo, các hình ảnh được điêu khắc khá tinh vi hiện còn nằm rải rác dọc theo quốc lộ số 1. Các nhà khảo cổ đều ngạc nhiên khi đứng trước những hình tượng các vũ nữ nhảy múa, hình ảnh các vua chúa, thần linh v.v...tất cả đều có những đường nét điêu khắc tinh xảo không thua kém gì các hình tượng của Ấn Độ, hoặc Thái Lan hay các quốc khác trong khối Hồi giáo... Tuy nhiên, cũng có những nhận xét về nghệ thuật của Chiêm Thành, có phần nào phưởng phất nghệ thuật Ấn Độ. Theo Cham Sculpture có đoạn:"Ấn độ của xứ sở thầy tu và vũ nữ" (Engels) của khắc kỷ và khoái lạc. Còn nghệ thuật của Chàm là cả một sự huyền bí. Nếu chúng ta có dịp chiêm ngưỡng các hình tượng nữ thần ở Tam Kỳ, hay các tấm mộ bia khắc đầy văn tự Chiêm Thành tại Mỹ Sơn (Quảng Nam Đà nẵng), hoặc chiêm ngưỡng bức tượng Đản Sinh thần Brahama, tượng thần Khánh Chúc, phù điêu bệ tượng Đồng Dương được khắc từ thế kỷ thứ 9 hay Ravan - Phù điêu đài thờ Đồng Dương hay Garuda, lá nhĩ ở Trà Kiệu, khắc từ thế kỷ thứ mười, tiếp thần "Đầu Con Sư Tử" ở Trà Kiệu, tượng "U Ma vũ khúc" ở Chánh Lộ Quảng Ngãi v.v... cho thấy người Chàm có một trình độ khá cao mà các quốc gia trong vùng khó lòng sánh kịp...
|
Copyright (c) DaiChung News Media 2002
