Cuoán Thö Göûi Baïn Ta, taäp I cuûa Buøi Baûo Truùc xuaát baûn töø naêm 1995, taùi baûn 1996 nhöng tôùi giôø toâi môùi ñoïc tron veïn. Lyù do laø toâi ñaõ ñoïc raûi raùc loaït baøi naøy treân baùo Ngöôøi Vieät, raát thích vaên Buøi Baûo Truùc, nhöng thaáy ba taäp nhieàu quaù nhö ngöôøi aên no maø laïi ngoài tröôùc moät maâm thòt caù eâ heà neân muoán chôøø cuoán 4 nhö ñaõ höùa heïn vì cuoán saép in naøy seõ laø moät tuyeån taäp nhöõng baøi taùc giaû öng yù nhaát.

Tuyeån taäp ñoù chöa ra ñaønh ñoïc taäp I duø nhieàu khi gaëp nhöõng baøi ñaõ ñoïc. Ñoïc phieám luaän Buøi Baûo Truùc ñeå cho vui nhöng cuõng ñeå bieát nhöõng tin töùc maø ít baùo noùi tôùi nay ñöôïc oâng Buøi laøm noåi baät leân nhieàu khi vôùi nhöõng maûnh tin chuïp laïi töø baùo Myõ.Vì vaäy duø laø phieám nhöng baét nguoàn töø nhöõng chuyeän ñaùng tin, chuyeän coù thaät. Do moät maåu tin vaén ñoïc qua roài boû, ta khoâng thaáy nhöõng chi tieát nhöng nhôø Thö Göûi Baïn Ta ñoäc giaû bieát theâm ñöôïc nhieàu ñieàu thuù vò.

Nhö laø ngöôøi Myõ chính coáng vieát cuõng sai chính taû nhieàu laém, ñieån hình ñöôïc keå laø nhaø haøng Wendy=s vaø danh thuû O. J. Simpson (trang 34). Nhö chuyeän toång thoáng Clinton noåi höùng hôùt caùi toùc ôû phi tröôøng khieán bao nhieâu chuyeán bay phaûi ngöng hoaït ñoäng gaây toán haøng vaøi chuïc ngaøn ñoâ (182).

Chuyeän hoïc sinh Nhaät ñeán Myõ trong chöông trình trao ñoåi hoïc sinh döï cuoäc vui hoùa trang trong dòp Halloween ñi loän nhaø vaø khoâng soõi tieáng Myõ ñaõ bò Rodney Peairs baén cheát vaø ñöôïc toøa aùn Baâton Rouge, LA tha boång. Dö luaän Nhaät noåi leân phaãn noä veà chuyeän naøy vaø ñaû kích chuyeän suùng ñaïn böøa baõi ôû Myõ khieán moät phieân toøa khaùc cuõng ôû Louisiana xöû laïi vaø phaùn ngöôøi noå suùng phaûi boài thöôøng 653. 000 ñoâ la cho gia ñình naïn nhaân. Baûn tin naøy chæ laø moät tin vaén ñaêng ôû nhöõng choã khieâm toán nhaát treân baùo mieàn Ñoâng Hoa Kyø. Nhaân chuyeän naøy Buøi Baûo Truùc cuõng so saùnh raát coâng baèng vôùi toäi aùc maø Nhaät ñaõ gaây ñau khoå cho maáy chuïc ngaøn phuï nöõ Trieàu Tieân, Phi, Trung Hoa... bò baét laøm hoä lyù cho lính Nhaät trong thôøi theá chieáân II. Môùi ñaàu Nhaät caõi xoùa, maõi veà sau hoï môùi chòu ñeàn töôïng tröng baèng caùch xaây vaøi trung taâm huaán ngheä ôû nhöõng quoác gia maø hoï gaây tang toùc. Nhöng vôùi nhöõng naïn nhaân coøn soáng thì coi nhö... hueà (164, 165).

Coù laù thö taùc giaû laäp luaän raát vui maø chí lyù nhö toång thoáng muoán traùnh bò aùm saùt thì neân choïn moät oâng phoù khoâng ñöôïc saùng giaù thì seõ an thaân, giaû duï neáu aùm saùt oâng George Busch (boá) maø oâng phoù Quayle leân thay thì coøn teä hôn. OÂng Clinton neân ñöùng laøm phoù toång thoáng cho oâng Gore thì oâng Gore an taâm vì neáu oâng Gore bò gieát ñeå theo hieán phaùp maø oâng Clinton laïi leân thì... chaùn quaù (234). Nhöõng chuyeän veà soá phaän ñaøn oâng ôû Myõ reû ruùng hôn con Toto trong ngaøy cuûa cha (20), chuyeän ngöôøi Myõ bieåu tình choáng di daânVieät, kyù giaû Myõ mieät thò hoï trong nhöõng naêm ñaàu (282, 289), Nga traû löông coâng nhaân baèng baêng veäâ sinh thay cho giaáy baïc in hình Leâ Nin (134), trong moät cuoäc trieån laõm moät boàn caàu coù sôn quoác kyø Myõ ñeå cho coâng chuùng tieåu tieän laø bieåu loä töï do tö töôûng (294) laø nhöõng baøi chaâm bieám raát chua cay...

Tuy saùch coù nhieàu baøi hay nhöng cuõng coù ñoâi baøi buoàn naûn. Laù thö ngaøy 21. 11. 94 nhaân dòp Leã Taï Ôn chæ daøi hôn ba trang maø chæ rieâng hai trang 285, 286 hai chöõ taï ôn ôû ñöôïc nhaéc ñi nhaéc laïi hôn moät traêm ba möôi (130) laàn khieán ñoäc giaû töôûng baøi phieám naøy laø moät caùi muïc luïc.

ÔÛ trang 136, oâng vieát ngöôøi choàng cuoái cuøng cuûa Marilyn Monroe laø Joe Di Maggio. Thöïc ra Marilyn laáy Joe naêm 1954 vaø sau ñaõ ly dò. Ngöôøi choàng cuoái cuøng cuûa naøng laø nhaø vieát kòch Arthur Miller laáy naêm 1956 vaø ly dò naêm 1960 tröôùc khi naøng cheát bí aån naêm 1962.

Moät ñieåm nöõa cuõng caàn noùi laø phieám cuûa Buøi Baûo Truùc haáp daãn nhöng taùc giaû daãn chöùng baèng nhieàu söï vieäc, nhaân vaät, sinh hoaït trong ñôøi soáng giôùi thöôïng löu vaø trung löu Myõ cuõng nhö nhieàu caâu tieáng Anh khoâng dòch nghóa neân ñoäc giaû bình daân khoù thaáy heát caùi hay maø chæ daønh cho moät soá ñoäc giaû choïn loïc coù moät trình ñoä hieåu bieát naøo ñoù.

Thö Göûi Baïn Ta taäp I, do nhaø xuaát baûn Vaên Ngheä taùi baûn 1996, daøy 380 trang, giaù 16$ (coù theå nay cuõng ñaõ heát).

Cuoán hoài kyù ñöôïc noùi tôùi nhieàu trong thôøi gian qua coù leõ laø Goïng Kìm Lòch Söû cuûa Buøi Dieãm. Naêm 1987 oâng ñaõ cho in baèng tieáng Anh cuoán In the Jaws of History vaø cuoán Goïng Kìm Lòch Söû naêm 2000 coù theå noùi laø baûn Vieät ngöõ cuûa cuoán treân nhöng coù theâm moät chöông, vaø coù söûa ñoåi ít nhieàu.

Chuyeän in laïi roài söûa chöõa laø chuyeän bình thöôøng khi sau moät thôøi gian daøi taùc giaû chín chaén hôn, vaø nhaát laø khi ôû moät nöôùc töï do coù ñieàu kieän vieát töï do hôn. Caùc taùc giaû Hoaøng Vaên Chí, linh muïc Cao Vaên Luaän v.v... ñeàu ñaõ söûa laïi Töø Thöïc Daân Ñeán Coäng Saûn, Beân Gioøng Lòch Söû cuûa hoï.

Goïng Kìm Lòch Söû ñöôïc nhieàu tieáng khen hôn laø lôøi cheâ. Muïc Saùch Baùo Trong Thaùng cuûa nguyeät san Theá Kyû 21 vì phaûi noùi tôùi nhieàu saùch neân ít khi vieát daøi nhöng trong soá 140 phaùt haønh thaùng 12. 2000, chính chuû nhieäm Phaïm Phuù Minh ñaõ vieát 3 trang baùo ñeå ca ngôïi GKLS. Minh Voõ, taùc giaû nhöõng cuoán nhaän ñònh Ngoâ Ñình Dieäm Lôøi Khen Tieáng Cheâ vaø Phaûn Tænh Phaûn Khaùng Thöïc Hay Hö cuõng vieát moät baøi khaù daøi ñaêng treân nhieàu baùo hai lôøi khen GKLS cuûa Buøi Dieãm maø chæ coù moät lôøi cheâ khi so saùnh moät vaøi caâu trong hai baûn Anh vaø Vieät ñeå chöùng minh taùc giaû Buøi Dieãm coù nhöõng suy nghó baây giôø khaùc tröôùc.

Trong saùch keå khi coøn raát treû, môùi 26 tuoåi, Buøi Dieãm hai laàn ñöôïc tieáp xuùc vôùi quoác tröôûng Baûo Ñaïi vaø ñaõ coù nhöõng nhaän xeùt raát saâu saéc veà oâng vua cuoái trieàu Nguyeãn. Quaû thaät Buøi Dieãm laø ngöôøi tinh ñôøi neáu nhaän xeùt cuûa oâng veà cöïu hoaøng Baûo Ñaïi thöïc laø nhaän xeùt töø naêm 1949 chöù khoâng phaûi laø phaûi laø nhaän xeùt ñaõ suy nghó naêm 1987 (In the Jaws of History) vaø nghó laïi naêm 2000 (Goïng Kìm Lòch Söû).

Toùm taét GKLS laø moät cuoán hoài kyù ñöôïc vieát caån troïng, chöõng chaïc, bình tónh, moät cuoán saùch neân coù ñeå ñoùng goùp vaøo röøng hoài kyù ñaõ in ñeå ñoäc giaû töï tìm ra chaân lyù vaø chaân töôùng.

Goïng Kìm Lòch Söû do Cô Sôû Phaïm Quang Khai xuaát baûn, daøy 596 trang, giaù baùn 25 myõ kim.

Ngaøy nay khoâng ai coù theå phuû nhaän vai troø cuûa truyeàn thoâng taùc duïng vaøo ñôøi soáng con ngöôøi. Truyeàn thoâng maø lieân keát vôùi nhau ñaùnh boùng moät ngöôøi naøo thì ngöôøi ñoù seõ ñöôïc leân maây xanh ñoâi khi laø maây xanh aûo töôûng. Maø truyeàn thoâng ñaõ dìm ai thì ngöôøi aáy khoù maø soáng ñöôïc yeân vui dai daúng.

ÔÛ Myõ trong muøa baàu cöû vai troø truyeàn thoâng trôû neân voâ cuøng quan troïng. Nhöng khoâng phaûi nhöõng cô quan truyeàn thoâng lôùn khoâng coù nhöõng vuï hoá lôùn. Chaúng haïn nhö vieäc moät haõng thoâng taán lôùn nhanh nhaåu ñoaûng loan tin oâng Gore thaéng cöû ôû tieåu bang Florida hoài thaùng 11. 2000 khieán cho bao nhieâu baùo theá giôùi loan theo. Chæ ít tieáng sau haõng truyeàn thoâng naøy laïi loan "aáy tin aáy khoâng phaûi", oâng Bush môùi laø ngöôøi thaéng roài oâng Bush cuõng khoâng thaéng ngay. Toäi cho baùo chí phaûi ñaêng laïi. Oâng Gore cuõng ruùt laïi lôøi chuùc muøng oâng Bush. Roài caû thaùng sau hai beân vaãn baát phaân thaéng baïi.

Nhöõng söï kieän naøy khieán ngöôøi ta nhôù tôùi lôøi moät nhaø baùo Phaùp taùc giaû cuoán Baùo Chí Theá Giôùi (La Presse dans le Monde) xuaát baûn taïi Paris caùch ñaây naêm chuïc naêm, sau ñöôïc in trong loaïi saùch boû tuùi Toâi Bieát Gì? (Que Sais - Je?û) tôùiù nay vaãn coøn ñuùng phoùc. OÂng vieát ñaïi yù raèng: Khi baùo chí loan tin moät con choù bò xe caùn cheát. Ñoù laø moät baûn tin. Khi ñính chính raèng choù khoâng cheát vì khoâng heà coù vuï choù bò xe caùn. Ñoù cuõng laø moät baûn tin. Thaønh ra phaûi nhaïi lôøi oâng Pascal noùi raèng "baùo chí laø caùi gioû hai quai muoán xaùch beân naøo cuõng ñöôïc."

Phaûi chaêng cuõng vì sôï loan tin nhanh coù theå aåu neân taïp chí Time, moät trong nhöõng tôø baùo lôùn coù uy tín quoác teá ñaõ choïn toång thoáng ñaéc cöû George W. Bush laø Ngöôøi Cuûa Naêm 2000 (Man of the Year). Tôø tuaàn baùo naøy khoân thaáy meï. Chôø oâng Bush ñöôïc Toái Cao Phaùp Vieän phaùn quyeát xong, oâng Gore thöøa nhaän mình thua, môùi choïn oâng Bush laø ngöôøi cuûa naêm. Coøn hôn ñoùan tröôùc, ñoaùn moø thaønh ñoaùn traät. Tröôùc ñaây, thôøi ñeä nhò coäng hoøa Vieät Nam, baùo Time khoâng laøm nhö vieäc vinh danh oâng Bush maø ñöa ra moät danh saùch nhieàu nhaân vaät chaâu AÙ khi ñoù coøn chöa noåi tieáng laém vaø tieân ñoaùn laø hoï seõ laø nhöõng nhaø laõnh ñaïo AÙ chaâu loãi laïc, trong ñoù Vieät Nam coù hai ngöôøi laø oâng Hoaøng Ñöùc Nhaõ vaø töôùng Ngoâ Quang Tröôûng. Ngaøy nay thì ít ai tin hai vò naøy seõ laø nhöõng laõnh tuï cuûa chaâu AÙ. Ruùt kinh nghieäm ñoù chaêng neân laàn naøy baùo Time chæ vinh danh oâng Bush sau khi oâng ñaéc cöû cho aên chaéc duø laø vuoát ñuoâi, duø laø khen phoø maõ toát aùo.

Nhaø vaên, nhaø thô, nhaø hoïa Taï Tî thaät ña taøi, ña daïng. Chæ rieâng trong laõnh vöïc vaên xuoâi oâng ñaõ vieát ñuû theå loaïi töø truyeän ngaén, nhaän ñònh vaên hoïc, vaên söû hoïc, taïp vaên tôùi hoài kyù caûi taïo. Nay ôû tuoåi baùt thaäp oâng vaãn coøn sung söùc vaø cuoái naêm 2000 nhaø xuaát baûn Xuaân Thu cho ra ñôøi cuoán truyeän giaû töôûng Moät Chuyeán Ngao Du cuûa oâng.

Noäi dung laø giaû töôûng neân taùc giaû ñaõ keå ngaøy nhaân vaät "toâi" (laø con taùc giaû) ñi vaøo coõi mung lung gaëp vaø coù yù kieán veà nhöõng nhaø vaên hoïc ñaõ khuaát töø Lyù Baïch, Nguyeãn Khuyeán, Nguyeãn Du, Hoà Xuaân Höông... tôùi caû nhöõng nhaân vaät môùi quaù vaõng cuoái theå kyû 20 nhö Nguyeãn Gia Trí, Vi Huyeàn Ñaéc, Vuõ Khaéc Khoan, Vuõ Hoaøng Chöông vaø nhieàu nhieàu nöõa. Phaûi chaêng cuõng ôû tuoåi taùm möôi neân taùc giaû coù söï ñoàng yù vôùi nhaø xuaát baûn cho saùch ñöôïc in vôùi côõ chöõ khaù lôùn ñeå ñöôïc roõ raøng. Ñang ñoïc nhöõng ñôn thuoác trong caùc hoäp thuoác Myõ daøi daèng daëc, chöõ nhoû hôn con kieán, ñoïc xong coù theå heát beänh, maø ñoïc chöõ trong saùch Taï Tî thaät laø söôùng maét.

Moät Chuyeán Ngao Du daøy 218 trang, bìa coá nhieân laø cuûa Taï Tî, giaù baùn 10 myõ kim.

Trong kyø tröôùc chuùng toâi coù loan baùo saùch Chöõ Nghóa Beà Beà cuûa Ñaëng Traàn Huaân seõ phaùt haønh vaøo dòp Teát Taân Tî. Nhöng nhôø noã löïc cuûa nhaø xuaát baûn neân saùch ñaõ hoaøn taát sôùm hôn, ñaõ phaùt haønh vaøo ñaàu thaùng 12. 2000. Nhöng cuõng ñaõ vaáp nhieàu laàm loãi caàn ñính chính.

ÔÛ trang 52, ÑTH noùi Hoà Tröôøng An vieát loän ñöôøng Pellerin, Saøi Goøn ñoåi thaønh ñöôøng Nguyeãn Coâng Tröù vaø söûa laïi laø ñöôøng Coâng Lyù. Caû hai ñeàu sai. Thöïc ra ñöôøng Pellerin ñaõ ñoåi thaøng ñöôøng Pasteur töø thôøi Vieät Nam Coäng Hoøa. Khi coäng saûn chieám mieàn Nam naêm 1975 ñôït ñoåi teân ñöôøng Saøi Goøn ñaàu tieân, coäng saûn xoùa boû Pasteur ñeå thay baèng Nguyeãn Thò Minh Khai. Ñöôøng Coâng Lyù cuõ song song vôùi ñöôøng Pasteur.

ÔÛ trang 77 thöøa hai doøng cuoái vaø vì chöõ xoâ ñaåy nhau nhö vaäy neân trang 78 thieáu hai doøng cuoái. Xin quyù ñoäc giaû theâm giuøm hai doøng cuoái nhö sau cho ñuû nghóa:

"Qua söï saøng loïc cuûa ngöôøi thöôûng ngoaïn vaø thôøi gian nhöõng taùc phaåm naøo coøn laïi thì ta phaûi thöøa nhaän ñoù laø danh taùc."

ÔÛ trang 178 thì thay vì chöùc vuï cuûa oâng Quayle laø cöïu phoù toång thoáng thì laïi in laø cöïu toång thoáng. Thaät laø thaát leã vôùi cöïu toång thoáng Bush (boá).

Trang 19, thieáu moät chöõ G ôû töø "loâng". Xin ñoïc laø "Chim khoân thì khoân caû loâng. Khoân caû caùi loàng ngöôøi xaùch cuõng khoân."

Taùc giaû xin caùo loãi veà nhöõng loãi naøy vaø xin caùm ôn ñoäc giaû thaân höõu Traàn Quang Maãn, Nguyeãn Ñình Thi vaø nhaø thô Cao Tieâu ñaõ chæ giuøm nhöõng loãi treân ñeå ñöôïc hoïc hoûi theâm nhö ñaõ trình baøy ôû trang 13, ñaàu saùch.

Ñoù chæ laø teân cuoán phieám daøy hôn 300 trang cuûa Kathy Traàn. Ñaây laø cuoán thöù tö cuûa nhaø vaên nöõ sung söùc naøy. Beân trong saùch taùc giaû caùm ôn caùc con vaø coá nhieân boá cuûa caùc con nöõa. Theá thì khoâng caàn ñaøn baø laø ñuùng roài. Giaù saùch, 14 myõ kim. Lieân laïc qua ñòa chæ: Kathy Traàn * 337 Oakberry Way * San Jose CA 95123.