Muïc luïc

Ñaïi Chuùng soá 63 - phaùt haønh ngaøy 30/11/2000

VUÕ TRUÏ VAØ LÒCH SÖÛ TIEÁN HOÙA CUÛA LOAØI NGÖÔØI

SÖÏ SOÁNG COØN CUÛA TRAÙI ÑAÁT ÑAÕ BAÉT ÑAÀU BÒ ÑE DOÏA THAÄT SÖÏ - CAÛ THEÁ GIÔÙI ÑEÀU BAØNG HOAØNG TRÖÔÙC SÖÏ GIA TOÁC 10 ÑOÄ C TREÂN ÑÒA CAÀU TRONG VOØNG 5 NAÊM NÖÕA - BAÕO TAÙP, LUÏT LOÄI LIEÂN TUÏC XAÛY RA KHAÉP NÔI TREÂN THEÁ GIÔÙI - DAÁU HIEÄU CUÛA MOÄT TÖÔNG LAI HAØNH TINH CUÛA CHUÙNG TA SEÕ KHOÂNG COØN SÖÏ SOÁNG NÖÕA

Thinh Quang

Ñaøi BBC loan tin vaøo 7:30 saùng ngaøy thöù Ba nghe ñöôïc taïi California, caùc quoác gia treân theá giôùi nhoùm hoïp taïi La Haye thaûo luaän veà tröôøng hoïp oâ nhieãm moâi sinh khieán nhieät ñoä Ñòa
Caàu ñang gia taêng ñeán möùc baùo ñoäng. Trong cuoäc hoäi thaûo naøy cho bieát chæ trong voøng naêm naêm nöõa, nhieät ñoä treân traùi ñaát seõ taêng leân 10 ñoä C vaø nöôùc bieån seõ daâng cao hôn möùc bình thöôøng ñeán 1.50 thöôùc. Trong voøng ba naêm sau cuøng cuûa theá kyû XX vaø nhaát laø trong naêm 2000 - khôûi ñaàu cho taân thieân nieân kyû – nhieàu nöôùc treân theá giôùi bò baõo toá, luït loäi daâng traøn khaép nôi... vaø caùc thieân tai naøy seõ coøn lieân tuïc taùi dieãn.

Thôøi gian caùch ñaây khoâng bao laâu, moät baûn phaân tích coù theå tin caäy ñöôïc cuûa Hoa Kyø loan baùo laø baàu khí quyeån cuûa haønh tinh ta ñang ôû moät nhieät ñoä taêng toác ñaùng lo ngaïi. Söï kieän naøy do caùc chuyeân gia phaân taùch vaø nghieân cöùu ñöôïc neâu ra. Khoâng phaûi ñôïi ñeán khoaûng trung tuaàn thaùng 11 naêm 2000 môùi neâu ra tröôøng hôïp nguy bieán naøy, maø Hoa Kyø ñaõ hôn moät laàn baùo ñoäng treân dieãn ñaøn quoác teá tuyeân boá laø chaéc chaén trong moät ngaøy raát gaàn ñaây thôøi tieát seõ thay ñoåi toaøn dieän gaây aûnh höôûng lôùn ñeán ñôøi soáng sinh vaät nhaát laø ñoái vôùi con ngöôøi chuùng ta. Luùc baáy giôø caùc phaân tích gia chæ coù nhieäm vuï baùo ñoäng moät nguy cô soáng coøn cuûa con ngöôøi vaø muoân loaøi, muoân vaät treân haønh tinh chuùng ta, maø chöa neâu leân khaû naêng aûnh höôûng theá naøo veà söï taùc haïi cuûa söùc noùng khuûng khieáp saép gieo raéc khaép nôi treân maët ñaát naøy. Hoï chæ phaùt bieåu laø noù coù khaû naêng taùc haïi, nhöng taùc haïi nhö theá naøo nhaát laø khoâng ñeà caäp ñeán baàu khí quyeån bò haâm noùng ñoù seõ coù ñoát chaùy taát caû nhöõng gì ñang dieän treân traùi ñaát hay khoâng?

Chuyeân gia nghieân cöùu veà khí haäu - oâng Tom Karl - thuoäc cô quan National Oceanic and Atmosphere Administration cho bieát, chæ soá nhieät ñoä gia taêng maø caùc khoa hoïc gia tröôùc kia ñaõ döï lieäu seõ xaûy ra tình traïng ñoát noùng traùi ñaát trong töông lai nhöng chöa theå tieân lieäu ñöôïc laø ôû vaøo giai ñoaïn naøo. Nhöng, khoâng ngôø töông lai ñoù laïi xaûy ra sôùm hôn söï öôùc ñoaùn. Caùc söï kieän caøng luùc caøng hieän ra roõ reät ngay vaøo naêm ñaàu cuûa theá kyû 21. OÂng Tom Karl ñaõ neâu ra moät keát luaän quan troïng nhö vaäy. Theo oâng thì thôøi tieát seõ coù nhieàu bieán ñoåi lieân tuïc trong ba naêm, muøa heø seõ nhö loø löûa keùo daøi maø tuoàng nhö khoâng coù laáy boùng daùng cuûa muøa thu xuaát hieän.Muøa ñoâng thì theo oâng nhieät ñoä coù theå ít laïnh hôn. Ñaëc bieät oâng ñaõ baùo tröôùc naïn luït seõ traøn lan cuøng khaép trong caùc vuøng ñaát thaáp. OÂâng nhaán maïnh veà moät hieän töôïng khaùc nöõa trong vaøi naêm saép ñeán "...Nhöõng söï kieän khaùc laïi xaûy ra ñaày söï ngaïc nhieân maø chuùng ta khoâng ngôø nöõa vaø raát coù theå coù nhöõng ñôït gia taêng nhieät ñoä môùi keùo theo caùc heä luïy khaùc."

Hieän nay, ôû nhöõng ngaøy thaùng giöõa thu ñi vaøo tieát ñoâng thieân maø moïi ngöôøi hieän laø chöùng nhaân cuûa nhöõng bieán chuyeån cuûa "thôøi gian vaø ñòa lyù" ñeàu nhaän thaáy haønh tinh chuùng ta ñang
ôû hieän bò haâm noùng vaø laïnh vôùi moät möùc ñoä baát thöôøng theo söï tuaàn hoaøn cuûa thieân nhieân. Theá coù nghóa laø chu kyø veà thôøi tieát ñaõ xaûy ra döôùi moät chæ soá coá ñònh töø xöa nay. Theo oâng Karl thì roõ raøng laø ñaõ coù hieän töôïng khaùc thöôøng maø chuùng ta khoâng theå phuû nhaän ñöôïc.

Caên cöù vaøo nhieät ñoä hieän höõu cuûa traùi ñaát thaät ñaùng ngaïi vì nhieàu chöùng côù ñaõ cho thaáy chuùng ta ñang ôû vaøo thôøi kyø ñòa caàu baét ñaàu gia taêng ñoä noùng... caøng luùc caøng nhanh hôn. Vaø cöù
möùc ñoä dieãn tieán nhö vaäy, töông lai haønh tinh naøy chæ coøn laïi laø moät quaû caàu maø söï soáng ñaõ hoaøn toaøn bò tieâu dieät.

Trong baûn coâng boá vaøo ngaøy 1 thaùnh 3 ñöôïc ñaêng taûi treân taïp chí Geophysical Research Letter ñöôïc moïi giôùi löu yù. Haàu heát caùc khoa hoïc gia ñeàu xaùc nhaän laø hieän töôïng bieán chuyeån cuûa khí haäu nhö tröôøng hôïp quaû ñaát bò haâm noùng ñeán ñoä phaûi baùo ñoäng maø chaúng moät ai coù theå choái caõi ñöôïc.

Nhieàu caâu hoûi veà hieän töôïng boác noùng khaùc thöôøng cuûa traùi ñaát ñöôïc neâu ra, nhö hoûi veà tieán trình nhanh chaäm nhö theá naøo? Khaû naêng gia taêng naøy caùi gì bò aûnh höôûng naëng neà? Noù aûnh
höôûng tröïc tieáp ñeán ñôøi soáng con ngöôøi vaø thieân nhieân nhö theá naøo? Caùc khoa hoïc gia ñeàu raäp raøng tuyeân boá "Chaéc chaén laø vì aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån cuûa moâi sinh". Theo caùc döõ kieän
ñöôïc ghi nhaän cho thaáy laø töø naêm 1997 keùo daøi ñeán naêm 1998, ñoù laø thôøi kyø ñöôïc xem laø noùng nhaát töø tröôùc ñeán giôø.

Cuõng theo oâng Karl thì nhieät ñoä noùng taêng leân haøng thaùng vöôït ñeán möùc kyû luïc so vôùi ñoä noùng cuûa toaøn theá giôùi. Theo hai nhaø khoa hoïc noåi tieáng khaùc, oâng Richard Knight vaø Bruce Baker
tuyeân boá laø hai oâng hoaøn toaøn ñoàng yù veà söï nhaän xeùt cuûa oâng Karl: "Caàn phaûi löu taâm veà söï gia taêng nhieät ñoä vôùi möùc tieán ñaùng lo ngaïi khoâng ít." Nhö naêm 1999 - naêm cuoái cuûa theá kyû 20
theo hieän töôïng khaùc thöôøng cuûa thôøi tieát maø caùc khoa hoïc gia ñaët teân "hieän töôïng thôøi tieát laïnh Nina"...

Luùc baáy giôø oâng Karl ñaõ caûnh giaùc ñieàu naøy ôû moät giôùi haïn laø "noù" - hieän töôïng thôøi tieát ñuû laøm baèng côù chæ veà vieäc traùi ñaát ñaõ bò nung noùng... Moät soá caùc khoa hoïc gia khaùc nöõa
cuõng neâu ra quan ñieåm cuûa mình laø ñoàng yù nhieät ñoä aám hôn trong thaäp nieân 90 laø daáu hieäu ñaùng cho ta suy nghó.

Giaùo sö Jonathan T. Overpect, Phaân khoa tröôûng Ñaïi Hoïc Arizona - oâng laø moät chuyeân vieân nghieân cöùu veà Vuõ Truï vaø Traùi Ñaát: "Caùc maùy moùc ño löôøng nhieät ñoä khoâng ñöôïc ñaày ñuû ngay töø naêm 1880, tuy nhieân cuõng coøn ñeå laïi cho ta nhöõng taøi lieäu kieåm nghieäm trong töông lai.
Giaùo sö Henry N. Pollack , thuoäc tröôøng Ñaïi hoïc Khí Töôïng Michigan noùi raèng theå kyû aám nhaát laø theá kyû 20 ñoái vôùi naêm theá kyû tröôùc kia.

Caùc vuï nuùi löûa taùi hoaït ñoäng, phuùn thaïch phun leân cuøng khaép , böùc xaï aùnh saùng töø naêng löôïng maët trôøi, coäng vôùi söï thay ñoåi doøng nöôùc chaûy ôû ñaïi döông... taát caû ñeàu do con ngöôøi
taïo neân, nhö tung ra caùc khí thaûi do xaêng daàu vaø phun vaøo baàu khí quyeån. Coøn moät ñieàu khaùc khaù khaéc nghieät hôn laø vì chu kyø thôøi tieát thieân nhieân coù nguyeân nhaân ñöa ñeán vieäc laøm loaõng ñi caùc taûng baêng khoång loà ñaõ hieän dieän ngay tröôùc thôøi kyø con ngöôøi coøn chöa hieän dieän.

Theo moät khoa hoïc gia thaâm nieân - oâng Tom Wigley - thuoäc Vieän Nghieân Cöùu Baàu Khí Quyeån taïi Bouder thuoäc tieåu bang Colorado - oâng naøy cho raèng noù coù nhieàu nguyeân nhaân veà söï nhaûy voït cuûa söùc aám ôû Ñòa Caàu. Theo oâng:" Caùc ngaøi noùi ñuùng. Nhöõng naêm thaùng ñoù quaû thaät baát thöôøng nhöng vò taát söï baát thöôøng ñoù ñaõ do con ngöôøi taïo neân."

OÂng Karl vaãn giöõ nguyeân laäp tröôøng nhaän xeùt cuûa mình, oâng nhaán maïnh nhieät ñoä noùng ñaõ cao hôn chuùng ta coù theå giaûi thích qua hieän töôïng El Nina. Trong suoát 5 naêm lieàn möùc ñoä noùng cuûa
quaû ñaát quaû cao hôn - söï kieän naøy ñaõ ñöôïc ghi nhaän vaø coù theå mang ra so saùnh vôùi hieän töôïng La Nina - laø hieän töôïng ñoái nghòch laïi.

Theo oâng Pollack baùo ñoäng raèng caùc taûng baêng seõ bò chaûy moûng vaø taát nhieân laø nöôùc bieån seõ cao hôn, laøm ngaäp luït nhieàu vuøng ñaát thaáp treân khaép nôi treân traùi ñaát nhö chuùng ta ñaõ, ñang vaø
seõ chöùng kieán caùc caûnh thieân tai naøy.

Cho maõi ñeán ngaøy thöù ba 14-11-2000 moät hoäi nghò quoác teá baøn veà moâi sinh bò oâ nhieäm môùi ñöôïc toå chöùc taïi La Haye ñeå chaän laïi... hoïa dieät vong cuûa Ñòa Caàu maø chính con ngöôøi laø thuû phaïm.

Thinh Quang