Muïc luïc

Ñaïi Chuùng soá 63 - phaùt haønh ngaøy 30/11/2000

DANH NHAÂN THEÁ GIÔÙI

TOÅNG THOÁNG ROOSEVELT (1882 - 1945)

Ñinh Vaên Ngoïc

Toång Thoáng Roosevelt laø vò Toång Thoáng danh tieángø, goùp coâng söùc raát nhieàu cho ñaát nöôùc Hoa Kyø. OÂng sinh taïi Hyde Park thuoäc tieåu bang New York, thaân sinh oâng goác ngöôøi Phaùp di daân sang laäp nghieäp taïi ñaát nöôùc naøy.

OÂng Roosevelt xuaát thaân laø moät luaät sö, vaø töø naêm 1900 öùng cöû vaøo chöùc vuï Thöôïng Nghò Só taïi tieåu bang oâng ra ñôøi. OÂng thuoäc ñaûng Daân Chuû, ñöôïc giöõ chöùc thöù tröôûng Haûi Quaân cho maõi ñeán naêm 1920. Thôøi gian giöõ chöùc vuï naøy, oâng duøng aûnh höôûng cuûa mình quyeát ñònh ñöa Hoa Kyø tham döï vaøo cuoäc Ñaïi chieán thöù nhaát (1914-1918). Naêm 1921 oâng bò beänh teâ lieät caû hai chaân neân suoát thôøi gian ñoù khoâng coøn hoaït ñoäng ñöôïc nöõa. Naêm 1928, sau khi laønh beänh oâng ñaéc cöû chöùc Thoáng Ñoác tieåu bang New York. Naêm 1932 vaøo thaùng 11 oâng ñaéc cöû chöùc vuï cao nhaát : Toång Thoáng Hoa Kyø töùc laø vò Toång Thoáng thöù 32, vôùi soá phieáu 22 trieäu trong luùc ñoù öùng cöû vieân Toång Toáng cuûa ñaûng Coäng Hoøa chæ coù 15 trieäu phieáu. OÂng lieân tuïc naém giöõ vai troø Toång Thoáng suoát hai nhieäm kyø theo Hieámn Phaùp qui ñònh, nhöng vì tình hình ñaëc bieät vì neàn kinh teá luùc baáy giôø bò khuûng hoaûng töø naêm 1932, tieáp ñeán tình hình theá giôùi caøng ngaøy caøng caêng thaúng keå töø naêm 1937 tieáp ñeán laø Ñaïi chieán thöù hai buøng noå vaøo nhöõng naêm 1939-1945 neân giöõ theâm nhieäm kyø thöù ba nöõa. Ñaây laø moät tröôøng hi höõu hieám thaáy. Trong thôøi gian leân caàm quyeàn, oâng ñaõ ñöa ra nhöõng döï luaät môùi ñöa sang Quoác Hoäi bieåu quyeát:

  • Ñeà nghò baõi boû luaät caám laøm röôïu vaø baùn röôïu, oâng ñöa ra lyù do vì luaät ngaên caám naøy ñaõ chaúng nhöõng khoâng coù hieäu löïc maø coøn laøm lôïi cho nhöõng keû laøm röôïu laäu. Dö luaät naøy ñöôïc thoâng qua vaøo naêm 1934.

  • Ñöa döï luaät ñöa ra nhieàu bieän phaùp choáng laïi naïn kinh teá khuûng hoaûng vaø naêm 1936 naïn thaát nghieäp khoâng coøn , thôï thuyeàn baét ñaàu coù coâng aên vieäc laøm, thöông maõi bình quaân trôû laïi nhö tröôùc kia.

  • OÂng chuû tröông boû haún chính saùch baù chuû loãi thôøi maø aùp duïng chính saùch Giao Haûo Laân Bang.

  • Thuyeát phuïc ñöôïc daân chuùng Hoa Kyø boû haún "Chính Saùch Bieät Laäp maø höôûng öùng "Chaùnh Saùch Can Thieäp" ñeå cuøng vôùi caùc nöôùc daân chuû Chaâu AÂu trong coâng cuoäc choáng laïi caùc quoác gia ñoäc taøi.

  • Naêm 1938 - 1939 : göûi caùc thoâng ñieäp keát toäi caùc laõnh tuï ñoäc taøi Ñöùc,YÙ,Nhaät ñaõ xaâm löôïc gaây ra cuoäc chieán treân khaép hoaøn vuõ.

  • OÂng ñaõ kyù keát vôùi Thuû Töôùng Chuechill Hieán Chöông Ñaïi Taây Döông vaøo naêm 1941.

  • Trong luùc chieán tranh thöù hai coøn tieáp dieãn, oâng laø moät trong nhöõng vò nguyeân thuû quoác gia treân theá giôùi ñaët neàn taûng cho Hoäi Lieân Hieäp Quoác. Danh töø Lieân Hieäp Quoác (United Nations) do oâng ñeà nghò vaøo ngaøy 1-1-1942.

  • OÂng töøng döï vôùi caùc nguyeân thuû caùc nöôùc ñoàng minh nhö :Churchill, Staline taïi Teheran vaøo thaùng 11 vaø 12 naêm 1943.

  • Hoäi nghò Quebec (9-1944)

  • Hoäi nghò Yalta (2-1945)...

Ngaøy 12-4- 1945 oâng bò huyeát xung naõo taï theá taïi Warm Spring , thoï 63 tuoåi.

Ñinh Vaên Ngoïc